آزمایش هموگلوبین خون (Hgb) بخشی از آزمایش شمارش کامل خون CBC است که میزان هموگلوبین خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. هموگلوبین یک نوع پروتئین در گلبول‌های قرمز خون است که اکسیژن را به اندام‌ها و بافت‌های بدن میبرد و دی اکسید کربن را از اندام‌ها و بافت‌ها به ریه‌ها بازمی‌گرداند. برای آگاهی بیشتر از hb در آزمایش خون تا انتهای مطلب همراه باشید.
اگر آزمایش هموگلوبین نشان داد که سطح هموگلوبین شما کمتر از حد طبیعی است، به این معنی است که تعداد گلبول‌های قرمز خون پایین است (به این وضعیت کم خونی می‌گویند). کم خونی می‌تواند علل مختلفی داشته باشد، از جمله این موارد می‌توان به کمبود ویتامین، خونریزی و بیماری‌های مزمن اشاره کرد. برای کشف دلیل کمبود هموگلوبین خود می‌توانید آزمایشات لازم را انجام دهید و نتیجه آزمون را به صورت آنلاین با پزشکان دکترتو تحلیل کنید.
معنی هموگلوبین در آزمایش خون چیست؟ (hemoglobin در آزمایش خون)
معنی کلمه hgb در آزمایش خون به معنای هموگلوبین خون است. هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز شما است که اکسیژن را از ریه‌ها به بقیه اندام‌های بدن می‌رساند. اگر سطح هموگلوبین شما غیرطبیعی است، ممکن است نشانه‌ای از اختلال خونی باشد. Hgb یا هموگلوبین حاوی مقداری آهن است که وظیفه حمل اکسیژن خون را به عهده دارد. بنابراین اگر خون به میزان کافی هموگلوبین نداشته باشد در اثر کمبود آهن (آهن نقش جذب کننده اکسیژن را دارد) نمی‌تواند به اندازه کافی به بافت‌ها اکسیژن رسانی کند.
آزمایش blood/hgb، علاوه بر شناسایی کم خونی، می‌تواند در تشخیص سایر مشکلات جسمانی و سلامتی مانند بیماری کبد و کلیه، اختلالات خونی، سوءتغذیه، برخی از انواع سرطان و بیماری‌های قلبی و ریوی نقش داشته باشد. ممکن است آزمایش هموگلوبین برای افرادی که به کم خونی یا سایر بیماری‌هایی که بر سطح هموگلوبین تاثیر می‌گذارند مبتلا هستند، به منظور بررسی پاسخ آنها به درمان و نظارت بر پیشرفت سلامت کلی آنها تجویز شود.
آزمایش هموگلوبین برای چیست و چه زمانی باید آزمایش هموگلوبین خون انجام دهم؟
برای بررسی سلامت جسمانی، پزشک ممکن است هموگلوبین شما را به عنوان بخشی از آزمایش شمارش کامل خون در طول یک معاینه پزشکی معمول تجویز کند تا سلامت عمومی شما را بررسی کند و انواع اختلالات مانند کم خونی را بررسی کند:
- برای تشخیص علت برخی علائم مانند ضعف، خستگی، تنگی نفس یا سرگیجه، پزشک ممکن است آزمایش هموگلوبین را تجویز کند. این علائم و نشانه‌ها ممکن است به کم خونی یا پلی سیتمی ورا اشاره کنند.
- در صورتی که به بیماری کم خونی یا پلی سیتمی ورا مبتلا هستید، پزشک برای نظارت بر وضعیت سلامت شما و راهنمایی در درمان ممکن است از آزمایش هموگلوبین استفاده کند.
مقادیر غیرطبیعی در آزمایش هموگلوبین خون چه هستند؟
Hgb بالا یا پایین غیر طبیعی است و می‌تواند علائمی مانند خستگی، سرگیجه یا تنگی نفس ایجاد کند. در صورت مشاهده این علائم، پزشک ممکن است آزمایش هموگلوبین خون را پیشنهاد دهد. همچنین ممکن است یک بیماری زمینه‌ای وجود داشته باشد که در این صورت نیاز به تشخیص و درمان دارید. در ادامه هر یک از این موارد، علل و علائم آنها را بررسی می‌کنیم:
۱. بالا بودن hb در آزمایش خون
هموگلوبین بالا می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات اساسی سلامتی از جمله مشکلات ریه و قلب باشد. موارد زیر می‌تواند منجر به افزایش سطح hemoglobin در آزمایش خون شود:
- کم آبی بد
- سیگار کشیدن
- زندگی در ارتفاعات
- برخی شرایط ژنتیکی
هموگلوبین بالا نشانه چیست؟
هموگلوبین بالا به عنوان پلی سیتمی شناخته می‌شود. پلی‌سیتمی به این معنی است که شما تعداد زیادی گلبول قرمز دارید. این بیماری یک سرطان خون است که در آن مغز استخوان شما گلبول‌های قرمز را بیش از حد تولید می‌کند.
با ابتلا به پلی سیتمی، آزمایش خون نشان می‌دهد که تعداد گلبول‌های قرمز خون و هماتوکریت بسیار بالاتر از سطح طبیعی است. علائم رایج سطوح بالای Hgb عبارت‌اند از:
- خارش
- سردرد
- سرگیجه
- به راحتی کبود می‌شوید یا خونریزی می‌کنید
- عرق کردن بیشتر از حد معمول
- تورم مفصل همراه با درد
- کاهش وزن غیر طبیعی
- رنگ زرد در چشم و پوست ( یرقان )
- احساس خستگی
- رنگ پوست ارغوانی یا قرمز.
علت بالا بودن هموگلوبین چیست؟
هموگلوبین بالا ممکن است ناشی از نیاز بدن شما به ذخیره Hgb بیشتر در گلبول‌های قرمز باشد. در این وضعیت عملکرد قلب، ریه یا انتخاب‌های سبک زندگی تأثیر گذار است. علل احتمالی سطوح بالای Hgb عبارت‌اند از:
- زندگی در ارتفاعات بالا که در آن اکسیژن زیادی در هوا وجود ندارد، مثل مناطق کوهستانی
- سیگار کشیدن و استعمال محصولات تنباکویی
- بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)
- بیماری‌های قلبی که بر توانایی قلب برای پمپاژ طبیعی تأثیر می‌گذارند.
- بیماری‌های ریوی که بر توانایی ریه‌ها برای عبور اکسیژن به جریان خون اثر می‌گذارند
- افزایش غیر ضروری اریتروپویتین
علل دیگر عبارت‌اند از:
- به شدت کم آب شدن بدن
- نارسایی قلبی
- سرطان کبد یا کلیه
علت بالا بودن هموگلوبین خون در کودکان
سطح هموگلوبین بالا در کودکان و بزرگسالان اغلب ناشی از سطوح پایین اکسیژن در خون (هیپوکسی) است که در یک دوره زمانی طولانی وجود دارد. دلایل رایج این اتفاق می‌تواند برخی از نقایص مادرزادی قلبی که در بدو تولد وجود دارد مانند نارسایی سمت راست قلب باشد.
هر واحد خون چقدر هموگلوبین را بالا میبرد؟
خون حدود ۷ درصد وزن بدن شما را تشکیل می‌دهد. یک نوزاد تازه متولد شده حدود یک فنجان خون در بدن خود دارد. تزریق یک واحد گلبول قرمز در بزرگسالان و کودکان، هماتوکریت را تقریباً ۳ درصد و هموگلوبین را ۱ گرم در دسی لیتر افزایش می‌دهد. در صورتیکه بیماری مانند اختلالات خونی وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به آزمایش mchc باشد. ؟ این فاکتور میانگین غلظت هموگلوبین گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهد.
هموگلوبین بالا و سرطان
در حالی که سطوح پایین هموگلوبین اغلب با سرطان خون مرتبط است، برخی از سرطان‌ها هم می‌توانند تعداد هموگلوبین را افزایش دهند. سرطان کلیه، سرطان کبد، و پلی سیتمی ورا، یک نوع نادر سرطان خون است که باعث بالا رفتن هموگلوبین می‌شود.
آیا هموگلوبین ۷ خطرناک است؟
افرادی که سطح هموگلوبین آنها به طور خطرناکی پایین است (زیر ۷ گرم در دسی لیتر) ممکن است نیاز به تزریق خون با استفاده از گلبول‌های قرمز پر شده (PRBC) برای بازگرداندن سطح هموگلوبین طبیعی داشته باشند. فاکتور مقدار هموگلوبین در هر گلبول قرمز را تعیین می‌کند.
۲. پایین بودن hb در آزمایش خون
اگر سطح هموگلوبین پایین باشد، می‌تواند نشانه کم خونی باشد. علت‌های مختلفی برای کم خونی وجود دارد. از جمله:
- از دست دادن خون
- کمبودهای تغذیه‌ای
- عادت‌های غلط زندگی.
علائم کم بودن هموگلوبین در آزمایش خون چیست؟
هموگلوبین پایین نیز به عنوان کم خونی شناخته می‌شود، به این معنی که شما گلبول‌های قرمز خون کافی در بدن خود ندارید. با ابتلا به کم خونی، آزمایش خون نشان می‌دهد که تعداد گلبول‌های قرمز خون شما پایین است و ممکن است هماتوکریت، حجم گلبول‌های قرمز خون نسبت به سایر اجزای خون شما کم باشد.
کم خونی می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد، بنابراین علائم بسیار متفاوت است. علائم رایج کم خونی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فرسودگی
- رنگ پریدگی پوست
- تنگی نفس
- ضربان قلب غیر طبیعی یا سریع
- درد در قفسه سینه
- دست‌ها یا پاهای سرد و متورم
- سردرد
- مشکل در فعالیت بدنی
خستگی دلیل هموگلوبین پایین نیست، اما می‌تواند یک علامت باشد. هموگلوبین کمتر از حد طبیعی می‌تواند منجر به کاهش اکسیژن رسانی به اندام‌های حیاتی و عضلات شود که در نتیجه این کاهش اکسیژن رسانی، خستگی یا کمبود انرژی حاصل می‌شود.
علل کمبود هموگلوبین چیست؟
سطوح پایین هموگلوبین می‌تواند ناشی از هر شرایطی باشد که توانایی بدن شما برای ایجاد گلبول‌های قرمز را مختل می‌کند. علل احتمالی سطح هموگلوبین پایین عبارت‌اند از:
- کمبود آهن در رژیم غذایی، که تولید هموگلوبین را برای مغز استخوان شما دشوارتر می‌کند.
- کمبود فولات یا ویتامین B۱۲، که می‌تواند منجر به تولید گلبول‌های قرمز کمتری در بدن شما شود.
- از دست دادن خون شدید پس از عمل جراحی یا آسیب جدی
- خونریزی داخلی ناشی از زخم معده، سرطان معده یا روده بزرگ، یا آسیب‌های داخلی
- کم خونی داسی شکل، یک بیماری ژنتیکی که باعث می‌شود گلبول‌های قرمز به طور غیر طبیعی داسی شکل شوند و قادر به حمل هموگلوبین کمتری باشند.
- کم کاری تیروئید، به این معنی که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند.
- اسپلنومگالی یا طحال بزرگ شده در اثر عفونت، بیماری‌های کبدی یا سرطان
- بیماری‌های مغز استخوان، مانند لوسمی، که از تولید گلبول‌های قرمز کافی توسط مغز استخوان جلوگیری می‌کند.
- بیماری مزمن کلیه، که در آن اریتروپویتین به اندازه کافی تولید نمی‌شود.(اریتروپویتین هورمونی است که تولید گلبول‌های قرمز خون در مغز استخوان را تحریک می‌کند)
علل دیگر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اهدای بیش از حد خون
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی
- سوء استفاده از الکل
- مشکلات سلامت مزمن مانند بیماری‌های خود ایمنی یا سرطان.
خطرات و عوارض بالا یا پایین بودن هموگلوبین خون چیست؟
انجام آزمایش خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه‌ای که خونگیری انجام شده درد خفیف یا کبودی داشته باشید، اما اغلب علائم معمولاً به سرعت از بین می‌روند. خطرات احتمالی مرتبط با خونگیری درد، خونریزی، غش، کبودی، عفونت و هماتوم (لخته شدن خون زیر پوست) در محل تزریق است.