غزال زیاری– بعد از فاجعه در نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل اوکراین در سال ۱۹۸۶، ساکنان محلی مجبور به تخلیه منطقه شده و خانه‌ها و حتی برخی از آنها حیوانات خانگی‌شان را رها کرده و رفتند. بعد از آن بود که مقامات مسئول، با نگرانی از اینکه این حیوانات رها شده، ممکن است بیماری‌هایی را گسترش داده و به انسان‌ها منتقل کنند، در صدد نابود کردن این حیوانات برآمدند.
با این وجود، تعدادی از سگها از این نابودی جان سالم به در بردند. آنها با تعدادی از کارمندانی که مسئول پاکسازی چرنوبیل بودند، ارتباط برقرار کردند و کارگرانی که در نیروگاه باقی مانده بودند، گاهی به این سگها غذا می‌دادند.
امروزه صدها سگ آزاد در منطقه اطراف سایت چرنوبیل که منطقه محروم نامیده می‌شود، زندگی می‌کنند. آنها در شهر متروکه پریپیات پرسه می‌زنند و در ایستگاه قطار سیمخودی که بسیار آلوده است، می‌خوابند.
حالا دانشمندان اولین تحقیقات عمیق را برروی DNA این حیوانات انجام داده‌اند. نکته جالب توجه اینجاست که سگ‌های منطقه چرنوبیل از نظر ژنتیکی با سایر سگها، از جمله سگ‌های نژاد خالص و دیگر گروه‌های سگ‌های نژاد آزاد متفاوت هستند.
البته طبق گفته دانشمندان، هنوز زود است بتوان گفت که آیا محیط رادیواکتیوی برروی مشخصات ژنتیکی منحصر به فرد سگ‌های چرنوبیل تاثیر گذاشته یا خیر و در صورت مثبت بودن پاسخ این سوال، این تاثیرگذاری چگونه بوده. اما این بررسی‌ها، اولین گام در درک این موضوع است که قرار گرفتن در معرض تشعشعات طولانی‌مدت چه تاثیری بر سگ‌های منطقه داشته و در عین حال به بررسی این مسئله می‌پردازد که برای زنده ماندن در یک فاجعه زیست محیطی چه چیزهایی لازم است؟
الین اوستراندر، متخصص ژنومیک سگها در موسسه ملی تحقیقات ژنوم انسانی و نویسنده ارشد این مقاله در این رابطه گفته:«آیا در بدن این سگها جهش‌های ژنتیکی‌ای انجام شده که به آنها اجازه می‌دهد تا در این منطقه زندگی و تولیدمثل کنند؟ آنها با چه چالش‌هایی روبرو هستند و از نظر ژنتیکی چطور با آن کنار آمده‌اند؟»
دکتر اوستراندر ادامه داد:« در همین منطقه که سطح رادیواکتیویته‌اش متفاوت با دیگر مناطق است، سگها همه جا زندگی می‌کنند. ما قبل از اینکه بتوانیم به دنبال این جهش‌های حیاتی باشیم، باید بدانیم که سگها را هر یک جداگانه شناسایی کنیم و یک به یک بشناسیم.»
این پروژه، یک همکاری مشترک بین دانشمندان آمریکا، اوکراین و لهستان و همچنین صندوق آینده پاک که یک سازمان غیرانتفاعی مستقر در آمریکاست که در چرنوبیل کار می‌کند، است. این موسسه غیرانتفاعی در سال ۲۰۱۶ و در راستای تلاش برای ارائه مراقبت‌های بهداشتی و حمایت از کارکنان نیروگاه چرنوبیل که هنوز در این منطقه محروم کار می‌کنند، تاسیس شد .
اما مسئولان این ارگان به سرعت دریافتند که سگ‌های ساکن چرنوبیل هم به کمک نیاز دارند. گرچه جمعیت سگها در این منطقه در تابستان‌ها افزایش می‌یابد، ولی در فصل زمستان با کمیاب شدن غذا، کاهش پیدا می‌کند و در این میان ابتلای سگها به بیماری هاری همواره نگران کننده بود.
در سال ۲۰۱۷، صندوق آینده پاک اقدام به راه‌اندازی کلینیک‌های دامپزشکی برای سگ‌های محلی، مراقبت از آنها، تزریق واکسن و عقیم‌سازی سگ‌های این منطقه کرد. محققان این کلینیک‌ها از ۳۰۲ سگ ساکن در مکان‌های مختلف در داخل و اطراف منطقه محروم، نمونه خون گرفتند.
بیشتر بخوانید:
تقریبا نیمی از این سگها در مجاورت نیروگاه هسته‌ای زندگی می‌کردند و نیمی دیگر در شهر چرنوبیل، منطقه‌ای مسکونی که تقریبا در فاصله ۱۵ کیلومتری نیروگاه واقع شده، ساکن بودند. (تعداد کمی از نمونه‌ها هم از سگ‌هایی در اسلاووتیچ، شهری که برای کارگران تخلیه شده نیروگاه و در فاصله پنجاه کیلومتری نیروگاه ساخته شده بود، زندگی می‌کردند، گرفته شد)
محققان دریافتند که اگرچه بین جمعیت سگها همپوشانی وجود داشت، اما به طور کلی، سگ‌های نیروگاه از نظر ژنتیکی تفاوت‌هایی با سگ‌های شهر چرنوبیل داشتند. به نظر می‌رسد که جریان ژن کمی بین دو گروه وجود داشته که حاکی از آن است که آنها به‌ندرت با هم جفت‌گیری کرده‌اند. (طبق گفته محققان، موانع امنیتی فیزیکی در اطراف نیروگاه، احتمالا باعث شده تا سگ‌های داخل نیروگاه با سگ‌های شهر چرنوبیل از هم دور نگه داشته شوند.)
تیموتی موسو، زیست‌شناس دانشگاه کارولینای جنوبی و دیگر نویسنده ارشد این پروژه گفته:« من از تمایز کاملی که بین این دو جمعیت وجود داشت، متعجب شدم. واقعیت این است که این سگها برای مدتی کاملا در انزوای نسبی بودند.»
محققان در عین حال روابط خویشاوندی را زیر نظر گرفتند و ارتباطات والدین و فرزندان را برای شناسایی ۱۵ گروه مختلف خانواده ردیابی کردند. برخی از خانواده‌های سگها بزرگ و پراکنده بودند ولی برخی خانواده‌ها هم کوچک بودند و در مناطق جغرافیایی مشخص‌تری زندگی می‌کردند. طبق یافته‌های دانشمندان، سه گروه خانوادگی سگها در یک انبار مشترک سوخت که مخصوص سوخت هسته‌ای بود، با هم زندگی می‌کردند.
آدام بویکو، متخصص ژنتیک سگها در کالج دامپزشکی دانشگاه کرنل که در این تحقیق مشارکتی نداشت در این رابطه گفت:« بعید می‌دانم که کسی قبلا با این میزان جزئیات ژنتیکی، به جمعیت سگ‌های ولگرد و آزاد توجه کرده باشد.»
طبق گفته دکتر بویکو، این بررسی شروع خوبی برای بررسی بیشتر اثرات تشعشعات خواهد بود:« آنها درمی‌یابند که جمعیت‌های جالب توجه سگها کجا هستند.»
سگ‌های ساکن نیروگاه هسته‌ای و سگ‌های شهر چرنوبیل، نژادهای مختلفی داشتند ولی هر دو، بخش‌هایی از DNA سگ‌های ژرمن شپرد آلمانی و همچنین دیگر نژادهای شپرد اروپای شرقی را به صورت مشترک داشتند.
سگ‌های شهر چرنوبیل هم DNA هایی داشتند که در نژادهای Boxerها و Rottweiler ها رایج بود.
طبق گفته دانشمندان، بخش‌های DNA سگ‌های ژرمن شپرد ممکن است داده‌های مفیدی را برای مطالعات آتی در اختیار محققان قرار دهد. مقایسه این توالی‌ها از سگ‌های نیروگاه، سگ‌های شهر چرنوبیل و سگ‌های ژرمن شپرد اصیل که در مناطق غیررادیواکتیو زندگی می‌کنند، ممکن است به محققان کمک کند تا بتوانند تغییرات مرتبط با تشعشع در ژنوم را شناسایی کنند.
منبع: nytimes
5858