برگشت ارتودنسی دندان و احتمال برگشت ارتودنسی یکی از مواردیست که ممکن است افرادی که از این درمان استفاده می کنند را نگران کند. مشاهده جابجایی دندان بعد از ارتودنسی و انجام ارتودنسی مجدد دندان بعد از صرف زمان و هزینه برای هیچ یک از ما خوشایند نخواهد بود. در این مطلب قصد داریم علت برگشت ارتودنسی و اینکه آیا ارتودنسی برگشت پذیر است را به طور کامل بررسی کنیم. در ادامه نیز به درمان برگشت دندان بعد از ارتودنسی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
آیا ارتودنسی برگشت پذیر است؟
زمانی که صحبت از برگشت ارتودنسی و درمان برگشت دندان بعد از ارتودنسی می شود، افرادی این سوال برای شان به وجود می آید که آیا ارتودنسی برمیگردد و برگشت پذیری ارتودنسی صحت دارد؟
بله. برگشت ارتودنسی یا عود آن، به معنی تمایل دندان ها برای برگشت به موقعیت قبلی آنهاست. جابجایی دندان بعد از و برگشت ارتودنسی بیشتر در دندان های جلویی فک پایین اتفاق می افتد. به همین دلیل، نگهداری از موقعیت جدید دندان ها پس از ارتودنسی از مهمترین مراحل این درمان است تا نیاز به ارتودنسی مجدد و درمان برگشت دندان بعد از ارتودنسی را کاملا از بین ببرد. توجه داشته باشید که برگشت ارتودنسی و جابجایی دندان بعد از ارتودنسی تقریبا برای ۵% از بیماران اتفاق می افتد.
علت برگشت ارتودنسی دندان
بافت ها و ساختارهایی که دندان را در جای خود نگه می دارند، برای عادت به موقعیت جدید به زمان نیاز دارند. با وجودی که دندان ها با گذشت زمان در جای خود ثابت احتمال برگشت ارتودنسی خواهند شد، احتمال برگشت ارتودنسی و جابجایی دندان بعد از ارتودنسی کاملا از بین نمی رود. عوامل مختلفی می توانند برگشت پذیری ارتودنسی را تشدید کنند که در ادامه به آنها اشاره کرده ایم:
۱. مشکلات فک و احتمال برگشت ارتودنسی
بازگشت مشکلات فکی و جابجایی دندان بعد از ارتودنسی در بیمارانی که ارتودنسی را در دوره بلوغ و یا قبل از آن انجام می دهند، احتمال بالایی دارد. با رشد منفی فک (حالتی که در آن پس از پایان بلوغ، فک به حالت قبل برمی گردد)، ناهنجاری های فک یا دندان دوباره ایجاد می شوند. با بهترین درمان هم احتمال برگشت دندان بعد از ارتودنسی وجود دارد. برای جلوگیری از برگشت ارتودنسی دندان و نیاز به ارتودنسی مجدد دندان، پیش از درمان با پزشک مشورت کنید.
۲. برگشت ارتودنسی دندان به دلیل نکشیدن دندان ها
یک دیگر از شراطی که می تواند نیاز به ارتودنسی مجدد دندان را افزایش دهد، زمانیست که بیمار برای کشیدن دندان پیش از ارتودنسی مقاومت می کند و درمان بدون کشیدن دندان انجام می شود. این کار جابجایی دندان بعد از ارتودنسی را بسیار محتمل می کند. در چنین شرایطی برای جلوگیری از برگشت دندان بعد از ارتودنسی و نیاز به ارتودنسی مجدد دندان، پزشک متخصص کشیدن دندان و یا جراحی فک را تجویز می کند.
۳. باز شدن فضا و جابجایی دندان بعد از ارتودنسی
علت برگشت اتودنسی می تواند باز شدن فضای بین دندان های نیز باشد. برگشت دندان بعد از ارتودنسی در اثر باز شدن فضا زمانی اتفاق می افتد فرد دندان (های) خود را پس از پایان درمان بکشد. در این حالت، با توجه به باز شدن فضای دهان و همچنین شکل و اندازه طبیعی دندان، مجدد دندان یا درمان های بازسازی اندازه طبیعی دندان را توصیه می کند.
۴. ارتودنسی مجدد در اثر دندان قروچه
دندان قروچه نیز می تواند موجب جابجایی دندان بعد از ارتودنسی و برگشت پذیری ارتودنسی شود. فرد هنگام ساییدن دندان ها روی هم، فک پایین را به جلو حرکت می دهد و فشار زیادی را به دندان های بالا وارد می کند. این فشار مداوم می تواند باعث جابجایی دندان بعد از ارتودنسی و نامرتب شدن آنها شود. بسیاری از افراد بدون این که متوجه باشند، هنگام خواب دندان قروچه می کنند.
۵. دندان غایب و ارتودنسی دوباره
در حالتی که یک یا چند دندان به هر دلیلی از دست برود، جای خالی که در اثر آن ایجاد می شود می تواند باعث برگشت ارتودنسی دندان و جابجایی دندان بعد از ارتودنسی شود.
۶. ژنتیک، سن و برگشت دندان بعد از ارتودنسی
ژنتیک نیز می تواند به نوبه خود باعث نامرتب شدن دندان ها در بزرگسالی شود و نیاز به درمان برگشت دندان بعد از ارتودنسی را بالا ببرد. بالا رفتن سن نیز می تواند باعث حرکت دندان ها شود و نیاز به ارتودنسی دوباره را مطرح کند.
جهت مشاوره ایمپلنت دندان روی لینک زیر کلیک کنید.
درمان برگشت دندان بعد از ارتودنسی
برگشت پذیری ارتودنسی و علت برگشت اتودنسی را با یکدیگر بررسی کردیم. اکنون به روش های مهم درمان برگشت دندان بعد از ارتودنسی و جلوگیری از ارتودنسی دوباره را توضیح می دهیم.
برای حفظ درمان، جلوگیری از برگشت دندان بعد از ارتودنسی و ارتودنسی دوباره باید از استفاده کرد. نگهدارنده ها برای جلوگیری و درمان برگشت دندان بعد از ارتودنسی توسط متخصص با توجه به آناتومی دهان هر بیمار و وضعیت دندان های او تجویز می شود. نگهدارنده های جدید به طور سفارشی ساخته می شوند تا به خوبی روی دندان ها قرار گیرند. زمان استفاده از این نگهدارنده ها نیز توسط متخصص مشخص می شود.
انواع نگهدارنده ها برای برگشت ارتودنسی
- ریتینر هالی: این نگهدارنده پشت دندان های پایینی قرار می گیرد و سیم آن مانع برگشت ارتودنسی و کج شدن دندان های بالا می شود.
- ریتینراسیکس: این نگهدارنده عالی و نامرئی به صورت سفارشی برای دندان ها ساخته شده، به درستی روی آنها قرار می گیرد و مانع جابجایی دندان بعد از ارتودنسی می شود.
- نگهدارنده ثابت: این نگهدارنده پشت دندان های فک پایین قرار می گیرد و احتمال برگشت ارتودنسی را ۱۰۰% از بین می برد. نصب نگهدارنده ثابت و برداشتن آن توسط متخصص انجام شده و در صورت شل شدن یا تغییر در آن باید به پزشک مراجعه کرد.
نکاتی برای کاهش برگشت پذیری ارتودنسی
- هسته میوه را در خارج از دهان بیرون بیاورید و تا جای ممکن از گوشت یا پوره میوه استفاده کنید.
- در صورت عدم استفاده، پلاک های متحرک را در آب نگه دارید تا حجم آنها تغییر نکند.
- از پلاک های ارتودنسی نگهداری کنید و اجازه ندهید به آنها ضربه وارد شود.
- مراقب باشید تا در طول درمان ارتودنسی به دهانتان ضربه وارد نشود.
- برای جلوگیری از صدمه به سیم و براکت، با دقت مسواک بزنید.
عادت هایی مانندهرکس که در دورهی جوانی خود در طی یک سال یا بیشتر تلاش کرده است تا دندانهایش را از طریق گذاشتن صاف و ، احتمالاً بعداً در طول زندگی متوجه شده است که دندانهایشان دوباره کج شدهاند. چه اتفاقی افتاده است؟ چرا حتی باوجود بریسها، براکتها، سیمها، تنظیمات مکرر آنها، سخت بودن همیشگی مسواک زدن و نخ کشیدن دندانها و ملاحظات و توجه به دهان سیمکشی شده با بریسهای فلزی، دندانها بازگشت دارند؟
بسیاری از بیماران پس از درمان ارتودنسی چیزی به نام بازگشت ارتودنسی را تجربه میکنند که عارضهای است که طی آن دندانها پس از درمان به آرامی از حالت صاف و مرتب خود تغییر میکنند. اغلب اوقات این اتفاق به چرخش دیگر بریسها یا صاف کنندهها برای درست شدن نیاز دارد.
شما در چند ماه اولی که بریسهایتان برداشته میشود، بیثبات و ناپایدار خواهند بود. این کار زمان میبرد؛ بنابراین شما نیاز به نگهدارنده دارید تا دندانهایتان را درجایی که باید باشند نگه دارد تا وقتیکه استخوان بافت برای همیشه سفت شوند. کار در فرایند خیلی مهم است تا جایی که ممکن است اگر به برنامهای که متخصص ارتودنسیتان به شما میدهد عمل نکنید، دوباره به گذاشتن بریسهای دندان نیاز پیدا کنید. بازگشت ارتودنسی با انجام مراقبت مناسب و استفاده مداوم از نگهدارنده قابلپیشگیری است؛ بنابراین بهدقت دستورالعملهای متخصص ارتودنسیتان را انجام دهید زیرا شما شایستهی حفظ لبخند جدید خود هستید. متخصصین ما در پس از درمان ارتودنسی بهترین نگهدارنده را برای جلوگیری از بازگشت دندانها به محل قبلی انتخاب میکنند. .
چرا دندانها به حالت قبلی خود بازمیگردند؟
بازگشت دندانها بعد از برداشتن بریسها به دلیل یک سری از عوامل اتفاق میافتد که عبارتاند از:
- ژنتیک، از دست دادن دندان، دندانقروچه همیشگی (حرکت دادن فک پایین به سمت جلو و فشار آوردن به دندانهای ردیف بالا باعث ناصاف شدن دندانها میشود) و کشیدن دندان عقل (فشار دادن دندانهای پایین به سمت هم که روی صاف بودن دندانها تأثیر میگذارد).
- یکی دیگر از عوامل زمانی است که بیماران نگهدارندههایشان را نمیگذارند. نگهدارندهها باعث اطمینان از نگهداشتن دندانها در محل جدیدشان میشوند.
- ازآنجاییکه بدن انسان دائماً در حال تغییر است، دندان میتواند در سراسر زندگی یک فرد جابجا شود. دندانهایی که بهصورت طبیعی کاملاً صاف درمیآیند یا توسط یک متخصص ارتودنسی صاف و مرتب میشوند، به همین شکل باقی نمیمانند.
درمان بازگشت دندان بعد از ارتودنسی
درست پس از برداشتن بریسها دندانهایتان درخطر بازگشت هستند. سپس پس از گذشت زمان دندانهایتان شروع به تثبیت شدن میکنند. دندانپزشک بسته به شدت بازگشت دندان یک راه محدود یا جامع را برای درمان دوباره به شما توصیه میکند.
گذاشتن دوبارهی بریس
بسته به شدت بازگشت دندان، دندانپزشک ممکن است درمان ارتودنسی دوباره را به شما توصیه کند، یعنی گذاشتن بریسها یا درمان ارتودنسی دیگر یا فقط شروع کردن برخی از نگهداریهای فعالتر.
دندانپزشک برای بیمارانی با این شرایط معمولاً کار را با نگهداری شروع میکنند که به چند روش مختلف انجام میشود که عبارتاند از:
- اتصال سیم به پشت دندان
- یک پلاک شفاف شبیه به آنهایی که با Invisalign استفاده میشوند.
گذاشتن نگهدارنده
دندانپزشک در رویارویی با چنین شرایطی با بیمار، کارش را اینگونه آغاز میکند که به بیمار میگوید به مدت سه ماه بهصورت تماموقت نگهدارنده بگذار سپس ما بررسی میکنیم که چه اتفاقی افتاده است، این تغییر چقدر احساس میشود و گذاشتن نگهدارنده چقدر مؤثر بوده است.
درنهایت ما میخواهیم این کار را برای آن شخص و تعداد دفعات انجام آن که بیشتر به دهانشان میخورد را ادامه دهیم. بهعنوان یک قاعده کلی دندانپزشکتان به شما توصیه میکند که اگر نگهدارندهتان در حال سفت شدن است شما باید شروع کنید به اینکه کمی مرتبتر آن را بگذارید.
انواع نگهدارندهها
اگرچه شما اختیاری در گذاشتن نگهدارنده ندارید (اگر میخواهید لبخند خود را حفظ کنید) اما میتوانید شکل نگهدارنده خود را انتخاب کنید. نگهدارندهها انواع مختلفی دارند. بعضی از آنها در دهانتان ثابت میمانند (نگهدارندههای ثابت یا چسبانده شده) و سایر آنها متحرک هستند.
سه نوع نگهدارنده وجود دارند که معمولاً بعد از بریسها استفاده میشوند:
نگهدارندهی هاولی
نگهدارندههای هاولی از سیم پلاستیکی و فلزی تشکیلشدهاند. بخش پلاستیکی از یک قوس تشکیلشده است که کمی شکل زبان است. دو نکتهی خیلی خوب در مورد نگهدارندهی هاولی این است که برداشتن آن آسان است و بهراحتی نمیشکند. بااینوجود یکی از بزرگترین معایب نگهدارندهی هاولی این است که هر بیماری آن را آن قدر که باید بگذارد، نمیگذارد. اگر بیماران برای درمانشان بهوسیلهی گذاشتن نگهدارنده ارتودنسی در مواقعی که نگهدارنده باید گذاشته شود کمکاری کنند، بازگشت ارتودنسی میتواند اتفاق بیفتد.
نگهدارندهی شفاف (Essix)
نگهدارندههای ثابت یا چسبانده شده
نگهدارندههای ثابت (یا چسبانده شده) آن نگهدارندههایی هستند که نمیتوانید آنها را بردارید. حالت ثابت نگهدارندهی ثابت باعث میشود احتمال بازگشت دندان خیلی کمتر شود، خصوصاً برای بیمارانی که احتمال دارد گذاشتن نگهدارندهشان را فراموش کنند یا ممکن است نخواهند در مواقعی که لازم است نگهدارنده متحرک را بگذارند. یکی دیگر از ویژگیهای فوقالعادهی آنها این است که نگهدارندههای ثابت به پشت دندانهایتان چسبانده میشوند بنابراین هنگام انتخاب یک نگهدارندهی چسبانده شده، هیچ مشکلی در زیبایی به وجود نمیآید. افراد دیگر بهراحتی نمیتوانند نگهدارندهی چسبانده شده را ببینند.
آیا پس از اتمام دورهی نگهداری دندانهای من دیگر تغییر نخواهند کرد؟
استخوان تا وقتیکه ما زنده هستیم و زندگی میکنیم ظرفیت تغییر کردن را دارد؛ به همین خاطر است که یک استخوان شکسته میتواند بهبود یابد.
از سن 20 تا 50 سالگی چهرهها بالغ شده و دندانها همچنان به جلو فشار میآورند و باعث بههمریختگی دندانهای جلو در فک پایین میشوند. این اتفاق صرفنظر از کشیده شده بودن یا نبودن دندانهای عقلتان، کشیدن دندانها یا درمان ارتودنسی قبلی برای دندانهای بههمریخته، رخ میدهد.
برای جلوگیری از خطر بههمریختگی دوبارهی دندانها، نگهدارندههای متحرک میتوانند در شب برای یک مدت طولانیتر گذاشته شوند و نگهدارندههای ثابت بیشتر از 5 سال بمانند. بیماران جوان اگر بخواهند دندانهایشان کاملاً صاف شود معمولاً بقیه عمرشان را با نگهدارندههایشان میخوابند.
آیا باید همیشه نگهدارندهها را بگذارم؟
متخصص ارتودنسی شما بهترین برنامهی نگهداری برای شما را تجویز میکند. بعضی از نگهدارندهها طی 6 ماه اول بهصورت تماموقت استفاده میشوند؛ پس از آن نگهدارندهها به مدت چند سال فقط شبها گذاشته میشوند. نگهدارندههای دیگر حدوداً به مدت یک هفته بهصورت تماموقت استفاده میشوند و پس از آن فقط شبها گذاشته میشوند. نگهدارندههای ثابت معمولاً به مدت 5 سال در جایشان نگهداشته میشوند.
دندان ها عاشق حرکت کردن هستند!
قبل از اینکه عمیق تر وارد بحث شویم لازم است نکته ای را همین ابتدای مقاله توضیح دهیم. بهتر است بدانید که دندان ها ذاتا تمایل به جابجا شدن دارند. یعنی آن ها تحت تاثیر برخی محرک ها به مرور زمان و به صورت بسیار جزئی حرکت می کنند. این حرکات به قدری جزئی و ریز است که ما در طول زندگی خود به هیچ عنوان متوجه آن نمی شویم.
حرکت ها معمولا در نتیجه جویدن مداوم غذاها، صحبت کردن، برخورد ضربه، افزایش سن، از دست رفتن دندان ها و … رخ می دهد. حتی اگر شما تمام دندان های تان مادرزادی سالم و مرتب هستند، اما مثلا در سن 40 سالگی متوجه می شوید که آن ها به مرتبی 20 سالگی شما نیستند.
دندان ها بعد از ارتودنسی هم ترک عادت نمی کنند!
حتی زمانی که با کمک ارتودنسی دندان هایتان به ایده آل ترین و مرتب ترین حالت ممکن دست پیدا کنند، اما باز هم ممکن است نامرتب شوند. سابق بر این (مثلا 20 سال پیش) افراد تصور می کردند که چون با ارتودنسی دندان هایشان مرتب شده دیگر تا آخر عمر دندان های مرتبی دارند. بنابراین بحث برگشت ارتودنسی و نامنظم شدن دندان ها بیشتر در سالیان دور مطرح بود و اکنون به دلیل پیشرفت درمان ها و افزایش آگاهی بیماران به ندرت رخ می دهد.
در هر صورت ما امروزه می دانیم که خطر برگشت ارتودنسی و نامرتبی بعد از درمان هم وجود دارد زیرا دندان ها ترک عادت نمی کنند و همچنان عاشق جابجا شدن و تمایل به بی نظم شدن دارند ولی …
آیا می دانستید که در روش ارتودنسی نامرئی با کمک الاینرهای شفاف، احتمال بازگشت نتایج بسیار ضعیف است؟
ما با این روش ها حرکت دندان ها بعد از ارتودنسی را مهار می کنیم!!
ما معتقدیم که ارتودنسی با وسایل مختلف و مرتب کردن دندان ها، اتمام کار نیست. بلکه مرحله دیگری داریم که تازه بعد از برداشته شدن وسایل باید به آن توجه کنیم. این مرحله، اصطلاحا مرحله تثبیت ارتودنسی نام دارد.
یعنی ما چون می دانیم احتمال نامرتب شدن دندان ها بعد از ارتودنسی هم وجود دارد، کاری می کنیم که نتایج تثبیت شده و دندان ها بعد از درمان همچنان مرتب باقی بمانند. اینکار با کمک ی انجام می شود.
ریتینرها وسایل ارتودنسی ثابت یا متحرکی هستند که به پشت دندان ها یا روی دندان ها متصل می شوند و مانع از جابجا شدن دندان ها می شوند. به عبارت ساده تر، آن ها جلوی شیطنت دندان ها را گرفته و هر طور شده مانع از حرکت (هرچند جزئی) آن ها می شوند. در صورت استفاده درست از ریتینرها امکان برگشت ارتودنسی وجود نخواهد داشت.
پس چرا در برخی افراد شاهد برگشت ارتودنسی هستیم؟
با وجود اینکه بالای 95 درصد از درمان های ارتودنسی موفقیت آمیز هستند (به شرطی که ارتودنتیست حرفه ای باشد)، اما همچنان در 5 درصد موارد ممکن است با برگشت ارتودنسی مواجه شویم. چرا در این 5 درصد دندان ها ممکن است دوباره نامرتب شوند؟
چندین دلیل برای این مشکل وجود دارد که به این صورت هستند:
عدم مهارت کافی متخصص
گاهی اوقات مقصر خود شما هستید که متخصص خوبی انتخاب نمی کنید. حتی بعضی افراد به جای مراجعه به یک ارتودنتیست، سر از مطب دندانپزشک عمومی در می آورند که اصلا واجد شرایط انجام درمان های ارتودنسی نیست. طرح درمان ارتودنسی اگر متناسب با وضعیت شما و به درستی انتخاب و پیگیری نشود قطعا شما را با عوارض ارتودنسی، شکست نتایج و نیاز به درمان مجدد روبرو خواهد کرد.
عدم استفاده درست از نگهدارنده ها
بعد از برداشته شدن وسایل ارتودنسی، شما میبایست از ریتینرها درست مطابق آموزش استفاده کنید. چنانچه به درستی از آن ها استفاده نکنید و یا به طور کلی استفاده از آن ها را کنار بگذارید خیلی زود برگشت ارتودنسی را تجربه خواهید کرد.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
حتی در صورت استفاده از ریتینرها، اگر بهداشت دهان و دندان رعایت نشود احتمال برگشت ارتودنسی و نامرتب شدن دندان ها وجود دارد. اگر شما بهداشت دهان و دندان را رعایت نکنید، احتمال ایجاد بیماری لثه فراهم می شود. بیماری لثه در حالت پیشرفته می توان همراه با لق شدن دندان ها باشد که این یعنی فضای کافی برای حرکت دندان ها و نامرتبی ایجاد می شود.
همچنین به دنبال عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و عدم ترمیم به موقع می تواند موجب از دست رفتن دندان ها شود. از دست رفتن دندان ها یعنی ایجاد فاصله بین آن ها که این نیز به جابجا شدن دندان ها و کج شدن شان منجر می شود.
عدم توصیه به دستورالعمل های متخصص
مصرف خوراکی های سفت و سخت، داشتن برنامه غذایی نامتعادل، پیگیری یک سبک زندگی خطرناک و ناسالم می تواند شما را مجددا در معرض قرار دهد. بنابراین لازم است که توصیه ها و دستورالعمل های متخصص ارتودنسی توجه کنید. اگر چنین نکنید حتما با شکست درمان روبرو خواهید شد.
برخورد ضربه به صورت
گاهی اوقات برخورد ضربه به صورت باعث وارد شدن آسیب به لثه و ریشه دندان ها می شود. غالبا این برخوردها به صورت اتفاقی رخ می دهد و ما تنها باید سعی کنیم که از قبل از بروز آن ها پیشگیری کنیم.
دندان قروچه
دندان قروچه عادتی است که اشاره به، سابیده شدن دندان ها به هم به صورت ارادی یا غیر ارادی دارد. این عامل می تواند باعث کج شدن دندان ها و شکست نتایج ارتودنسی در دراز مدت شود.
اگر بعد از چند سال برگشت ارتودنسی را تجربه کردیم چه کنیم؟
چنانچه شخصی از شانس بدش جزء همان 5 درصدی هایی باشد که برگشت ارتودنسی را تجربه کرده است، میبایست به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کند. متخصص با توجه به وضعیت بیمار، طرح درمان جدیدی در نظر می گیرد و مطئن خواهد شد که اینبار درمان موفقیت آمیز بوده و نتایجش دائمی باشد. البته بخش زیادی از نتایج به خود شخص بستگی خواهد داشت.
آیا بعد از همه روش های ارتودنسی احتمال برگشت نتایج وجود دارد؟
همانطور که احتمالا می دانید، متخصصان ارتودنسی برای مرتب کردن دندان ها از روش های مختلف و وسایل متنوعی استفاده می کنند. صرف نظر از اینکه شما با چه روشی دندان هایتان را مرتب می کنید در هر صورت اگر به توصیه ها و دستورالعمل های متخصص خود توجه نکنید احتمال برگشت ارتودنسی و نامرتب شدن دندان ها وجود دارد.