چه آدابی را به هنگام زیارت امام رضا (ع) رعایت کنیم؟
آداب زیارت امام رضا به زبان ساده چیست؟ دیدار با هر فردی آداب ویژه‌ای دارد هر چه آن فرد، بزرگ‌تر و شریف‌تر باشد، مسلماً برای دیدارش اهمیت زیادتری قائلیم و آداب بیشتری را رعایت می‌نماییم. امامان معصوم ما علیهم السلام كه حجت‌های الهی بر روی زمین هستند، پس از رسول اكرم صلی الله علیه و آله بزرگترین و والاترین مقام و شخصیت عالم هستی به شمار می روند . لذا زیارت و دیدار هر یك از ایشان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و آداب مخصوصی دارد كه زائر هوشیار و بیدار دل همواره در رعایت هر چه بیشتر و بهتر آنها می‌كوشد مانند:
1- با طهارت ( وضو ) بودن ودر صورت امكان غسل زیارت كردن .
2- پوشیدن جامه های پاكیزه و نو .
3- خوشبو نمودن خود (درغیر زیارت امام حسین علیه السلام) .
4- ترك كلام بیهوده و لغو و پرهیز از مخاصمه و مجادله با دیگران .
5- كوتاه برداشتن قدم‌ها و با خضوع و خشوع راه رفتن .
6- گفتن تكبیر و تحمید و تسبیح و صلوات و لعن دشمنان .
7- خواندن اذن دخول هنگام ورود به حرم.
یعنی هنگام ورود به حریم مقدس و مرقد مطهر ایشان، ابتدا بایستیم و اجازه بگیریم و چنین بخوانیم :
« اللهم إنی وقفت علی باب من أبواب بیوت نبیك صواتك علیه و آله و قد منعت الناس أن یدخلوا إلا بإذنه فقلت یا أیها الذین آمنوا لاتدخلوا بیوت النبی إلا أن یؤذن لكم أللهم إنی أعتقد حرمه صاحب هذاالمشهد الشریف فی غیبته كما أعتقدها فی حضرته وأعلم أن رسولك و خلفائك علیهم السلام أحیاء عندك یرزقون، یرون مقامی و یسمعون كلامی و یردون سلامی و أنك حجبت عن سمعی كلامهم و فتحت باب فهمی بلذیذ مناجاتهم و إنی استاذنك یا رب اولاًو و استاذن رسولك صلی الله علیه و آله ثانیاً واستاذن خلیفتك الامام المفروض ( المفترض ) علی طاعته ( علی بن موسی الرضا علیه السلام ) و الملائكه الموكلین بهذه البقعه المباركه ثالثاً أدخل یا رسول الله ءأدخل یا حجه الله أدخل یا ملائكه الله المقربین المقیمین فی هذا المشهد ؟ فاذن لی یا مولای فی الدخول أفضل ما اذنت لاحد فی اولیائك فان لم اكن أهلالذالك فانت أهل لذلك » « پروردگارا، من بر درگاه محترمی ایستاده‌ام از درهای سرای پیغمبر تو كه درود تو بر او و بر آل طاهرینش باد، و تو خلق را از ورود در آن سرای بدون اذن منع كردی و فرمودی از اهل ایمان شما در خانه‌های پیغمبر بی‌اجازه داخل نشوید .
پروردگاراً من به حرمت صاحب این خانه و این مشهد و حرم شریف در غیب و مماتش معتقدم، چنانكه در حضور و حیات او اعتقاد دارم ؛ والبته می‌دانم كه پیغمبر تو و جانشینانش همه نزد تو زنده‌اند و روزی می‌خورند و مقام مرا نزد قبر مطهر خود می‌بینند و سلام مرا شنیده و پاسخ می‌دهند و اكنون تو بر گوش من پرده افكنده‌ای كه سخن آنان را نشنوم ،اما در لطف خویش به رویم گشودی، تا از راز و نیاز به آنها لذت برم.
نخست خدایا، من از تو اذن می‌طلبم، سپس اجازه می‌گیرم از رسول تو كه درود خدا بر او و بر آلش باد، و از جانشین پیغمبرت، همان امامی كه اطاعتش بر من واجب است یعنی حضرت علی بن موسی الرضا، و همچنین از فرشتگانی كه بر این بقعه مبارك موكلند و مقیم این حرم شریفند، رخصت می طلبم.
ای رسول خدا، آیا وارد شوم ؟ ای حجت خدا آیا داخل گردم ؟ و ای فرشتگان مقرب كه در این حرم هستید آیا وارد شوم ؟
پس اینك رخصتم ده ای رسول من، كه به این حرم وارد شوم، بهترین رخصتی كه به برخی از اولیا و دوستانت دادی، كه اگر من لایق نیستم، تو لایق آنی .
آنگاه آستانه‌ی در را ببوسیم و در حین ورود بگوییم :
بسم الله و بالله و فی سبیل الله و علی مله رسول الله صلی الله علیه و آله اللهم اغفرلی و ارحمنی و تب علی إنك أنت التواب الرحیم .
8- خواندن زیارت مأثوره ،مانند زیارت مخصومه، امین الله ، جامعه كبیره. از جمله زیارت مخصوصه‌ی آن حضرت زیارت زیر است كه كوتاه‌ترین آن‌هاست :
« اللهم صل علی علی بن موسی الرضا المرتضی الامام التقی النقی و حجتك علی من فوق الأرض و من تحت الثری، الصدیق الشهید، صلوه كثیره تامه زاكیه متواصله متواتره مترادفه كأفضل ما صلیت علی أحد من أولیائك .»
9- پشت به قبله و رو به قبر مطهر زیارت خواندن و پس ازآن به بالای سر مطهر رفتن و ایستادن ودعا كردن به طوری كه قبر مطهر در رو قرار گیرد .
10- توبه و استغفار پس از زیارت .
11- فرستادن لعن و نفرین زیاد بر دشمنان و قاتلان اهل بیت علیهم السلام.
12-خواندن دو ركعت نماز پس از زیارت به قصد رجاء و اهداء ثواب آن به امام علیه السلام.
13- تلاوت قرآن و هدیه نمودن ثواب آن به روح مقدس امام علیه السلام.
14- بلند نكردن صدا به هنگام زیارت و رعایت حال سایر زوار .
15- انجام زیارت به نیابت از كسانی كه بر گردن ما حق دارند، مانند پدر و مادر و مربیان، و از همه مهمتر به نیات از ولی نعمتان، امام زمان عجل الله تعالی و فرجه الشریف . مهمترین دعا را در بهترین موقت برگزینیم.
حضور در مكانی شریف، پس از زیارت ولیی از اولیای خدا به خصوص اگر در زمان شریفی هم باشد، مانند سحرها ،یا شب‌های جمعه از ابتدای شب تا سحر ،یا ماه‌ها و روزهای مخصوص زیارتی مانند : ماه ذی القعده و روز بیست و سوم و بیست و پنجم آن ماه بر شرافت آن می افزاید و شرایط را برای استجابت هر گونه دعایی مهیاتر می سازد حال اگر این دعاها همان دعاهایی باشد كه از زبان خود آن بزرگواران بیان شده، قطعاً در جلب نظر پروردگار مفیدتر و موثرتر است .
در این موقعیت، اگر بهترین دعا را هم برگزینیم. چه سعادتی نصیب ما گشته است ! راستی به نظر شما بهترین دعا چه دعایی باید باشد ؟
نکات مهم در باب آداب زیارت برای کودکان
هر نوع آموزشی به کودکان شیوه و روش‌های مخصوص به خود را دارد. کودکان ذهنی باز و آماده برای یادگیری دارند و پذیرش آنها نسبت به بزرگتران بیشتر است. این در صورتی امکان‌پذیر است که شیوه و روش درستی را برای آموزش در پیش بگیریم. آموزش آداب زیارت به کودکان از مسائل مهمی است که بهتر است وقت بیشتری برای آن گذاشته شود. در اینجا به چند آداب مهم در مورد زیارت رفتنِ کودکان می‌پردازیم. شما می‌توانید این نکات را با زبانی ساده به کودک خود آموزش دهید.
آداب اول، رعایت ادب و احترام به مقدسات
اولین آدابی که کودکان باید در زیارت یاد بگیرند، ادب و احترام نسبت به مقدسات است. آنها باید بدانند که هنگام ورود به مسجد و حرم، باید کفش‌هایشان را در محل مخصوصی گذاشته و با آرامش و ادب و احترام وارد شده و با احترام با خداوند و مقدسات برخورد کنند.
آداب دوم، مراقبت از خود و دیگران در حرم و مسجد است
کودکان باید به این نکته توجه کنند که هنگام ورود به این محل‌های مقدس، باید پوشش مناسبی برای بدن خود انتخاب کنند. به این معنا که لباس پاکیزه و تمیز بپوشند و در صورت امکان از عطر استفاده کنند. نکته مهم دیگر احترام به دیگران در این اماکن مقدس است. این به این معناست که آنها نباید برای سرگرمی مزاحم دیگران شوند.
آنها باید بدانند که غذا و نوشیدنی را نباید در این محیط مصرف نکنند، این خود باعث بی‌احترامی به آن مکان مقدس می‌شود. همچنین نباید هرگونه تخریب و آسیب به اماکن مقدس وارد کنند. مکان‌های مقدس مثل مسجد و حرم‌ها از جایگاه بالایی در بین مردم برخوردار هستند. به وجود آوردن هرنوع آسیب یا تخریب در این مکان‌ها باعث بی‌حرمتی به آن مکان است و قطعاً افراد دیگر از این کار خشمگین و اندوهناک می‌شوند.
آداب سوم، احترام به دیگران و پذیرش تفاوت‌ها است
کودکان باید بدانند که در زیارت ممکن است با افرادی با تفاوت‌های فرهنگی، قومی، زبانی و مذهبی روبه‌رو شوند. حضور در یک مکان مشترک با این افراد، حتماً نیازمند رعایت ادب و احترام نسبت به دیگر اقوام و عقاید است. اگر کودک این احترام گذاشتن به عقاید دیگر و اختلافات را از همان سنین کودکی و در مکان‌های مشترک مذهبی یاد بگیرد، قطعاً در سایر مراحل زندگی او نیز مؤثر خواهد بود.
آداب چهارم، آموزش خیرخواهی و کمک به نیازمندان است
در زیارت به مکان‌های مقدس، اغلب افرادی با مشکلات و نیازمندی‌های خود از دیگران درخواست کمک می‌کنند. کودکان باید با این موضوع آشنا شوند و به آنها یاد داده شود که چگونه به نیازمندان کمک کنند و از خود خیرخواهی نشان دهند. کمک کردن به دیگران انواع مختلفی دارد که در این مورد منظور از کمک‌رسانی می‌تواند کمک مالی، کمک برای آوردن کتاب‌های دعا، مُهر برای نماز و یا آوردن لیوانی آب برای سایر زائران از جمله کسانی باشد که توانایی انجام آن کار برایشان دشوار است.
آداب پنجم، احترام به افراد مقدس و مردم شهر است
در اینجا منظور از افراد مقدس همان افراد مذهبی مثل روحانیون، خادمان حرم‌ها و… هستند. کودکان باید با این موضوع آشنا شوند که در محل‌های مذهبی، بسیاری از افراد مقدس و عرفانی حضور دارند که نیاز به حفظ شخصیت و مقام خود دارند. بنابراین، کودکان باید با احترام به این افراد برخورد کنند و همچنین به سایر مردم شهر نیز احترام بگذارند.
آداب ششم، گسترش دانش و آگاهی است
در زیارت، کودکان باید فرهنگ و تاریخ محل مورد نظر خود را بیشتر بشناسند. مکانی که قرار است برای زیارت برویم کجاست؟ چرا مقدس است؟ چه کارهایی را باید در آنجا انجام بدهم و انجام چه کارهایی در آن مکان درست نیست؟ این کمک می‌کند تا آنها درک بهتری از مکان‌های مقدس و تاریخ و فرهنگ دینی و محلی خود پیدا کنند.
آداب هفتم، احترام به محیط زیست است
کودکان باید به این نکته توجه کنند که محل‌های مقدس یکی از قدیمی‌ترین مکان‌هایی هستند که باید به آنها احترام گذاشته شود. این احترام به معنای رعایت بهداشت در این مکان‌هاست. نریختن زباله، دستمال‌های استفاده شده، نایلون و یا هرچیزی که باعث کثیف شدن آن مکان بشود. بنابراین، کودکان باید بدون هیچ‌گونه آسیب زدن به محیط زیست، از این مکان‌ها با احترام، با آرامش و تمام قلب خود مراقبت کنند.
آداب هشتم، پاکدامنی و بهداشت شخصی است
یادآوری این نکته به کودکان که باید قبل از رفتن به مکان‌های مقدس به پاکدامنی شخصی خود توجه کنند؛ یعنی فکر خود را از هرچه غیر از انجام اعمال زیارت است و یا باعث گناه و معصیت در آنها می‌شود، خالی و پاک کنند. همچنین بهداشت شخصی را رعایت کنند تا به جلوگیری از انتشار بیماری و عفونت در این مکان‌ها کمک نمایند.
آداب نهم، حفظ حرمت است
یکی دیگر از آداب زیارت برای کودکان این است که آنها باید با این موضوع آشنا شوند که در محل‌های مقدس حفظ حرمت دیگران اهمیت دارد و با رعایت احترام به سایر افراد به کارهای خود بپردازند و از انجام هرگونه رفتار نامناسب، مانند مسخره کردن دیگران یا تکبر ورزیدن، خودداری کنند.
منبع: زیارت مدیا