متاورس به عنوان یک دنیای دیجیتالی مجازی، آینده‌ای را ترسیم می‌کند که در آن افراد می‌توانند در فضاهای سه‌بعدی تعاملی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، به فعالیت‌های مختلف مانند خرید، بازی، آموزش و حتی کار بپردازند. این فضا، ترکیبی از واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و اینترنت است که به کاربران امکان می‌دهد بدون محدودیت‌های فیزیکی به صورت دیجیتالی با یکدیگر تعامل داشته باشند. در این مقاله به توضیح مفاهیم اساسی متاورس، نقش تکنولوژی‌های مختلف در توسعه آن، کاربردهای گسترده و چالش‌های پیش‌روی این فناوری در دوره آموزش ارز دیجیتال پرداخته می‌شود.
متاورس چیست؟
متاورس یک مفهوم نوین است که از ترکیب دو واژه “متا” به معنی فراتر و “ورس” به معنای دنیا یا جهان تشکیل شده است. در واقع، متاورس به معنای “فراجهان” یا “فراتر از دنیا” است. این واژه نخستین بار توسط نیل استیونسن، نویسنده مشهور ژانر علمی-تخیلی، در سال ۱۹۹۲ و در رمان “خرابی برفکی” (Snow Crash) معرفی شد. در این رمان، افراد قادر بودند در یک دنیای مجازی سه‌بعدی با آواتارهای خود در تعامل باشند.
در متاورس، ترکیبی از امکانات شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های آنلاین، واقعیت افزوده و ارزهای دیجیتال شکل می‌گیرد. به‌عبارتی، متاورس نوعی نسخه دیجیتال از دنیای واقعی ماست که می‌توان فعالیت‌های مختلفی از جمله جلسات کاری، کنسرت‌ها، کنفرانس‌ها و حتی خرید و فروش زمین‌های مجازی را در آن انجام داد.
آواتارها یا شخصیت‌های مجازی در متاورس به کاربران این امکان را می‌دهند که نمایی از خود را به دلخواه بسازند و همان‌طور که پروفایل‌های شبکه‌های اجتماعی به سادگی قابل تغییر هستند، این آواتارها نیز قابلیت ویرایش دارند.
تاریخچه متاورس
در مورد تاریخچه پیدایش متاورس نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند این مفهوم همزمان با تاسیس کمپانی متا در سال 2021 مطرح شد، در حالی که گروهی دیگر ایده “دید دو چشمی” که به سال 1883 بازمی‌گردد را آغاز شکل‌گیری مفهوم متاورس می‌دانند.
تکنولوژی‌های مورد استفاده در متاورس
متاورس به عنوان یک دنیای مجازی نیازمند استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای است که هر کدام نقشی اساسی در تحقق آن ایفا می‌کنند. برخی از این تکنولوژی‌ها عبارتند از:
واقعیت مجازی (Virtual Reality – VR)
واقعیت مجازی یکی از مهم‌ترین تکنولوژی‌هایی است که به کاربران اجازه می‌دهد تا وارد دنیای متاورس شوند. با استفاده از هدست‌های VR، کاربران می‌توانند به طور کامل در یک محیط سه‌بعدی غوطه‌ور شوند و تجربه‌ای نزدیک به واقعیت را داشته باشند. این فناوری به افراد امکان می‌دهد تا در یک محیط دیجیتالی به تعامل بپردازند، بدون اینکه نیاز به حضور فیزیکی در آن محیط داشته باشند.
واقعیت افزوده (Augmented Reality – AR)
برخلاف واقعیت مجازی که کاربران را به یک دنیای کاملاً مجازی می‌برد، واقعیت افزوده تجربه‌ای ترکیبی از دنیای واقعی و دیجیتال را ارائه می‌دهد. AR این امکان را فراهم می‌کند که اجسام و اطلاعات دیجیتال روی دنیای واقعی قرار گیرند. برای مثال، می‌توانید از طریق یک تلفن همراه یا عینک هوشمند، اشیای دیجیتالی را بر روی محیط فیزیکی خود مشاهده کنید. این فناوری نیز در متاورس نقش بسیار مهمی دارد، به ویژه در ادغام دنیای واقعی و مجازی.
بلاکچین و ارزهای دیجیتال
در متاورس، بلاکچین و ارزهای دیجیتال نقش مهمی در ایجاد یک سیستم اقتصادی پایدار و شفاف بازی می‌کنند. بلاکچین با ارائه یک زیرساخت غیرمتمرکز و امن، به کاربران امکان می‌دهد تا دارایی‌های دیجیتالی خود را در متاورس مدیریت و تبادل کنند. ارزهای دیجیتال نیز به عنوان وسیله‌ای برای خرید و فروش محصولات و خدمات در این فضا عمل می‌کنند. توکن‌های غیرمثلی (NFT) نیز به کاربران این امکان را می‌دهند که مالکیت واقعی آیتم‌های دیجیتالی مانند آثار هنری یا زمین‌های مجازی را داشته باشند.
اینترنت نسل پنجم (5G)
برای ایجاد یک تجربه بی‌وقفه و تعاملی در متاورس، نیاز به اینترنت پرسرعت و پایدار است. اینترنت نسل پنجم (5G) با فراهم کردن سرعت بالا و تأخیر کم، به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون قطعی یا اختلال به فعالیت‌های خود در متاورس بپردازند. این فناوری نقش مهمی در تسهیل ارتباطات بی‌درنگ و تجربه‌های واقعیت مجازی و افزوده خواهد داشت.
ارز متاورس چیست؟
پروژه‌های متاورسی معمولاً دارای یک توکن بومی هستند که به آن “ارز متاورس” گفته می‌شود. این ارزها به کاربران امکان می‌دهند که در محیط دیجیتال متاورس به فعالیت‌های مختلف بپردازند. به عنوان مثال، در پروژه دیسنترالند که از شناخته‌شده‌ترین پروژه‌های متاورس است، ارز بومی آن مانا (MANA) نام دارد. کاربران با استفاده از این توکن می‌توانند اقدام به خرید زمین‌های مجازی و دیگر دارایی‌های دیجیتال کنند.
ارزهای متاورس یکی از فرصت‌های نوظهور برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. کاربران نه تنها می‌توانند زمین‌ها و دارایی‌های مجازی را در متاورس خرید و فروش کنند، بلکه از طریق معاملات ارزهای بومی این پلتفرم‌ها نیز به سودآوری بپردازند.
پروژه‌های مشهور متاورس کدام‌ها هستند؟
دیسنترالند (Decentraland)
دیسنترالند یکی از شناخته‌شده‌ترین پروژه‌های متاورس است، هرچند اولین بازی متاورسی نبوده است. این پلتفرم که نام آن از ترکیب دو واژه “Decentralized” و “Land” گرفته شده، با هدف ایجاد زمین‌های دیجیتال غیرمتمرکز طراحی شده است. دیسنترالند به طور مداوم در حال رشد و گسترش است. در مرحله ابتدایی توسعه، که به آن “عصر سنگی” گفته می‌شود، تمرکز اصلی فقط بر فروش زمین و زیرساخت‌ها بود و هنوز جنبه‌های گرافیکی و ظاهری پیچیده‌ای به آن افزوده نشده بود.
کاربران در دیسنترالند می‌توانند زمین‌های مجازی، ساختمان‌ها و دیگر دارایی‌های دیجیتال را با استفاده از توکن‌های NFT در مارکت‌پلیس‌های مختلف مانند Rarible و OpenSea خرید و فروش کنند. ارز دیجیتال بومی این پلتفرم، MANA، به‌عنوان توکن حاکمیتی عمل کرده و امکان معامله و پرداخت درون‌پلتفرمی را برای کاربران فراهم می‌کند.
سندباکس (Sandbox)
سندباکس یکی دیگر از پروژه‌های پیشرو در دنیای متاورس است. این پلتفرم چندمنظوره به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی، بازی‌ها، آواتارها و NFTهای خود را خلق کرده و آنها را خرید و فروش کنند. ابزارها و امکانات متنوع سندباکس به کاربران این امکان را می‌دهد که از خلاقیت خود استفاده کرده و به توسعه متاورس کمک کنند.
ارز دیجیتال بومی این پلتفرم SAND نام دارد. این ارز نه تنها در پلتفرم سندباکس بلکه در صرافی‌ها و پلتفرم‌های دیگر هم قابل استفاده و معامله است. سندباکس در ابتدا توسط کمپانی Pixowl در سال 2012 معرفی شد و با تغییر مالکیت به شرکت Anomica Brands در سال 2018، به یکی از پلتفرم‌های پیشرو در دنیای متاورس تبدیل شد.
ایلوویوم (Illuvium)
ایلوویوم یکی دیگر از پروژه‌های جذاب در دنیای متاورس است که با ایده‌ای متفاوت به بازار وارد شده است. این بازی شما را در نقش یک بازمانده از سفینه‌ای بین‌منظومه‌ای قرار می‌دهد که باید موجودات عجیب و غریبی به نام “Illuvials” را رام کند تا در مأموریت‌های مختلف موفق شوید. یکی از ویژگی‌های برجسته این بازی استفاده از توکن‌های غیرمثلی (NFT) برای دارایی‌ها و شخصیت‌های بازی است، به طوری که این NFTها در کیف‌پول‌های دیجیتالی و پلتفرم‌های مختلف قابل معامله هستند.
ارز دیجیتال بومی ایلوویوم ILV نام دارد و کاربران می‌توانند از راه‌های مختلف، مانند استیکینگ این توکن، کسب درآمد کنند. این بازی در بستر شبکه اتریوم توسعه یافته است.
متاورس کیش (KishVR) – اولین متاورس ایرانی
متاورس کیش (KishVR) اولین پروژه متاورسی است که توسط تیمی ایرانی-قطری راه‌اندازی شده و به عنوان نخستین متاورس ایرانی شناخته می‌شود. اگرچه اطلاعات محدودی از این پروژه در دسترس است، اما گفته می‌شود که توسط تیمی به سرپرستی شخصی ناشناس به نام فیصل عبدالله راه‌اندازی شده است. ناشناس بودن تیم موسس به گفته آنها باعث می‌شود که توسعه این متاورس بدون تاثیر مستقیم افراد بر شهرت آن انجام شود.
پلتفرم KishVR زمین‌ها، ساختمان‌ها و دارایی‌های دیجیتال مختلفی را از طریق مارکت‌های NFT مانند OpenSea و Rarible عرضه کرده و هدف اصلی خود را بهبود اوضاع اقتصادی ایران اعلام کرده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ی پروژه های متاورسی و بررسی آنها به پارسیان کریپتو مراجعه کنید.
کاربردهای متاورس
متاورس به عنوان یک فضای تعاملی جدید، کاربردهای گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف دارد. برخی از این کاربردها شامل موارد زیر می‌شود:
بازی و سرگرمی
یکی از اولین و مهم‌ترین کاربردهای متاورس در صنعت بازی است. بازی‌های آنلاین و تعاملی به عنوان پلتفرم‌هایی برای ورود کاربران به متاورس عمل می‌کنند. کاربران می‌توانند در محیط‌های بازی با دیگران تعامل کنند، دارایی‌های دیجیتالی خود را به نمایش بگذارند و حتی در رویدادهای زنده شرکت کنند. برای مثال، بازی‌هایی مانند Roblox و Fortnite نمونه‌هایی از پلتفرم‌هایی هستند که کاربران را به دنیای متاورس نزدیک کرده‌اند.
خرید و تجارت
در متاورس، امکان خرید و فروش دیجیتالی بدون محدودیت جغرافیایی فراهم است. برندهای بزرگ از این فضا استفاده می‌کنند تا محصولات خود را در فروشگاه‌های مجازی به کاربران ارائه دهند. شما می‌توانید در یک فروشگاه مجازی قدم بزنید، محصولات را بررسی کنید و آنها را به صورت دیجیتالی یا حتی به‌صورت فیزیکی خریداری کنید. این تجربه خرید جدید به برندها فرصت می‌دهد تا به شیوه‌های نوینی با مشتریان خود ارتباط برقرار کنند.
آموزش و یادگیری
آموزش در متاورس می‌تواند انقلابی در نحوه یادگیری افراد ایجاد کند. مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی می‌توانند کلاس‌های درسی و جلسات آموزشی را در محیط‌های سه‌بعدی و تعاملی برگزار کنند. این امکان باعث می‌شود دانش‌آموزان و دانشجویان از سراسر جهان به یک محیط آموزشی دسترسی داشته باشند و در جلسات زنده یا ضبط‌شده شرکت کنند.
دنیای کاری و جلسات مجازی
متاورس می‌تواند تحول بزرگی در دنیای کار ایجاد کند. شرکت‌ها می‌توانند جلسات کاری، کنفرانس‌ها و همایش‌های خود را در فضاهای مجازی برگزار کنند. این جلسات مجازی به کارمندان و شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به حضور فیزیکی در دفتر کار، به صورت تعاملی و زنده با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. پلتفرم‌هایی مانند Horizon Workrooms توسط فیسبوک (متا) نشان‌دهنده این آینده کاری در متاورس هستند.
چالش‌های متاورس
با وجود تمامی امکانات و پتانسیل‌های متاورس، چالش‌هایی نیز وجود دارد که باید بر آنها غلبه کرد تا این فضا به طور کامل تحقق یابد:
مسائل حقوقی و حریم خصوصی
با گسترش استفاده از متاورس، مسائل مربوط به حریم خصوصی و حقوق دیجیتالی کاربران اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این دنیا، اطلاعات کاربران به‌طور گسترده جمع‌آوری می‌شود و نیاز به قوانین شفاف و قوی برای حفظ حریم خصوصی افراد بسیار ضروری است. همچنین، مسائل مربوط به مالکیت دارایی‌های دیجیتال نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
دسترسی به فناوری
یکی از چالش‌های اصلی متاورس، دسترسی به فناوری‌های لازم برای همه کاربران است. بسیاری از افراد در سراسر جهان هنوز به اینترنت پرسرعت و ابزارهای واقعیت مجازی و افزوده دسترسی ندارند. این محدودیت‌ها می‌تواند باعث نابرابری در دسترسی به متاورس و فرصت‌های موجود در آن شود.
هزینه‌های بالا
فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند هدست‌های واقعیت مجازی و عینک‌های واقعیت افزوده هزینه‌های بالایی دارند که ممکن است برای بسیاری از کاربران مقرون‌به‌صرفه نباشند. همچنین، زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از متاورس، مانند سرورها و شبکه‌های پرسرعت، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بزرگی دارد.
سوالات متداول
متاورس چیست؟
متاورس، ترکیبی از دو واژه “متا” و “یونیورس” به معنای جهان فراتر است. این مفهوم نوین در دنیای فناوری به کاربران اجازه می‌دهد که در محیطی غیرمتمرکز فعالیت کنند و مالکیت حقیقی دارایی‌ها و تجربیات خود را در این دنیا داشته باشند. در متاورس، کاربران کنترل بیشتری بر روی پروژه‌ها و دارایی‌های خود دارند.
چگونه می‌توان در متاورس سرمایه‌گذاری کرد؟
برای سرمایه‌گذاری در متاورس، چندین راه وجود دارد. می‌توانید با خرید زمین‌ها و دارایی‌های دیجیتالی موجود در این فضا یا از طریق خرید سهام شرکت‌هایی که در پروژه‌های متاورس سرمایه‌گذاری می‌کنند، به طور مستقیم یا غیرمستقیم وارد این بازار شوید.
متاورس چه کارکردهایی دارد؟
برخلاف اینترنت که کاربران بیشتر به مرور اطلاعات می‌پردازند، متاورس تجربه‌ای کامل و همه‌جانبه ارائه می‌دهد. در این دنیای مجازی می‌توانید به تعامل، خرید و فروش و حتی زندگی بپردازید، انگار که بخشی از زندگی واقعی خود را به دنیای مجازی منتقل کرده‌اید.
چگونه وارد متاورس شویم؟
برای ورود به متاورس می‌توانید از هدست‌های واقعیت مجازی مانند Oculus استفاده کنید. مراحل زیر را برای ورود دنبال کنید:
- هدست واقعیت مجازی را تنظیم و اپلیکیشن Oculus را نصب کنید.
- یک اپلیکیشن واقعیت مجازی مناسب را دانلود و نصب کنید.
- اپلیکیشن را باز کرده و به دنیای متاورس قدم بگذارید.
آیا بدون هدست واقعیت مجازی هم می‌توان به متاورس وارد شد؟
بله، در صورتی که تجهیزات واقعیت مجازی ندارید، می‌توانید از طریق مرورگر اینترنت یا کنسول‌های بازی به متاورس دسترسی پیدا کنید. بسیاری از پلتفرم‌های متاورسی از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند.
چگونه می‌توان از متاورس درآمد کسب کرد؟
راه‌های مختلفی برای کسب درآمد در متاورس وجود دارد. می‌توانید با خرید و فروش املاک دیجیتال، تبدیل شدن به مشاور املاک مجازی، بازاریابی، اینفلوئنسر شدن یا فروش محصولات فیزیکی و دیجیتالی کسب درآمد کنید. همچنین می‌توانید به عنوان مدرس یا مربی در دنیای متاورس فعالیت کنید.