پوسیدگی دندان چیست؟
دهان شما یک اکوسیستم متعادل و پویا است که مملو از باکتری های زنده (هم از نوع خوب و هم نوع بدش) است. اکثر باکتری‌های داخل دهان سودمند بوده و برای دهان و دندان شما مفید هستند. اما برخی از آنها خرابکار هستند. این باکتری‌های خرابکار قندها و کربوهیدرات‌های موجود در مواد غذایی را تجزیه کرده و آنها را به اسیدهایی تبدیل می‌کنند که مینای دندان را از بین برده و باعث خرابی دندان می‌شوند. با ، سوراخ‌های ریز و درشتی در سطح و عمق دندان ایجاد خواهند شد. وجود حفره، تغییر رنگ و سایر علائم ظاهری دیگر در دندان مجموعاً پوسیدگی دندان نامیده می‌شود.
از کجا بفهمیم که دندان‌هایمان در حال پوسیدگی هستند؟
پوسیده شدن دندان علائم مشخصی دارید و احتمالا شما هم با آنها آشنایی داشته باشید. برخی از علائم پوسیدگی دندان در همان ابتدای شروع پوسیدگی مشخص بوده و به راحتی قابل تشخیص هستند. اما برخی دیگر با پیشرفت پوسیدگی و بعدها خود را نشان میدهند. مهم‌ترین علائم این معضل عبارتند از:
- که می‌تواند ممتد باشد و یا اینکه هرازچندگاهی شما را آزار دهد
- حساسیت دندان به دلیل تحلیل مینای دندان و نمایان شدن لایه زیرین دندان (دنتین) که درد دندان را تشدید میکند
- ایجاد لکه‌های خاکستری، قهوه‌ای، مشکی با سایر رنگ‌های تیره
- احساس مزه نامطلوع و نامطلوب در دهان
- ایجاد سوراخ‌ها و حفرات ریز و درشت در سطح یا عمق دندان
- وجود که می‌تواند به صورت و کیست خود را نشان دهد.
همیشه تشخیص پوسیدگی دندان در خانه میسر نیست
علائم و نشانه های بالا تشخیص پوسیدگی دندان در خانه را تسهیل میبخشد اما در مراحل اولیه ممکن است برای ما سخت باشد که در خانه این مشکل را تشخیص دهیم. به همین جهت است که باید هر 6 ماه یکبار برای چکاپ دندان به یک دندانپزشک مراجعه کنیم تا پوسیدگی های سطحی و بسیار جزئی که توسط ما قابل مشاهده نیست را تشخیص دهد.
چه علل و عواملی باعث شروع و ادامه یافتن پوسیدگی دندان می‌شوند؟
پوسیدگی دندان اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که غذاهای حاوی کربوهیدرات بین دندان‌ها گیر کرده و با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به طور کامل از بین نمی‌روند. دلایل عمده ایحاد این مشکل مصرف غذاهای شیرین، چسبناک و نوشیدنی‌های مضر است. هرچه مواد شیرین (حاوی قند و شکر) بیشتر مصرف شود، اسید بیشتری تولید می‌شود که منجر به پوسیدگی بیشتر می‌شود.
قندها در داخل دهان با پلاک ترکیب می‌شود و مینای دندان را ضعیف می‌کنند و در نهایت شما را در معرض پوسیدگی قرار می‌دهد. هر بار که یک میان وعده شیرین می‌خورید، تا 20 دقیقه آینده دندان‌های شما در معرض آسیب اسیدها قرار می‌گیرند. سایر علل پوسیدگی دندان عبارتند از:
- ضعیف
- تشکیل پلاک و سفت و سخت شدن آن
- کاهش بزاق دهان
- سندروم خشکی دهان
- مصرف مواد غذایی و خوراکی‌های اسیدی و بسیار شیرین و گازدار
- پرتودرمانی گردن و صورت
- برخی بیماری های خاص
- مصرف برخی داروهای خاص
آشنایی با طبقه بندی‌ها یا انواع کلاس پوسیدگی دندان
دندانپزشکان برای ترمیم و درمان مشکل پوسیدگی، از یک سیستم طبقه بندی پوسیدگی استفاده می‌کنند. دلیل این کلاس‌بندی این است که بر اساس محل و شدت پوسیدگی، درمان‌ها و روش‌های ترمیمی لازم را اعمال کنند. بر این اساس ما 6 کلاس پوسیدگی دندان مختلف داریم که در ادامه با همه این 6 کلاس به صورت خلاصه آشنا خواهید شد.
- پوسیدگی کلاس 1: پوسیدگی‌های مرتبط به سطوح جونده دندان‌ها خلفی (مولر و پره مولر)
- پوسیدگی کلاس 2: پوسیدگی‌های مربوط به سطوح ما بین دندان‌های خلفی
- پوسیدگی کلاس 3: خرابی در سطوح مابین دندان‌های قدامی (بین دندان‌های جلویی)
- پوسیدگی کلاس 4: مشابه کلاس 3 به این شرط که پوسیدگی به نوک دندان رسیده باشد
- پوسیدگی کلاس 5: خرابی در بخش گردن دندان یا طوق دندانی
- پوسیدگی کلاس 6: خرابی در یکی از لبه ها و نوک دندان ها
درمان پوسیدگی دندان چیست؟
بسته به محل، میزان و عمق پوسیدگی درمان های مختلفی برای برطرف کردن پوسیدگی‌ها وجود دارد. به درمان پوسیدگی دندان معمولا ترمیم دندانپزشکی یا در اصطلاح عامه “تقویت دندان پوسیده” گفته می شود و شامل موارد زیر است: (تمامی درمان زیر معمولا جزء گزینه‌های جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی نیز به شمار می‌روند)
فلوراید درمانی
اگر پوسیدگی دندان در مراحل اولیه باشد می‌توان با کمک آن را متوقف کرده و به حالت سابق برگرداند. فلوراید یک ماده معدنی است که به تقویت مینای دندان کمک کرده و باعث بازسازی مواد معدنی در ساختار دندان می‌شود. فلوراید درمانی یکی از روش‌های مقاوم سازی دندان یا تقویت دندان پوسیده مخصوصا در کودکان است.
پر کردن دندان (رایج ترین روش درمان پوسیدگی دندان)
در صورتی که پوسیدگی در سطح یا عمق دندان‌های شما وجود داشته باشد، دندانپزشک ترمیم دندان (دندان پر کردن) را برایتان انجام می‌دهد. در این روش، نشانه های خرابی از دندان‌ها تمیز می‌شود و حفره‌های ایجاد شده پس از ازبرداشتن باقیمانده‌ی باکتری‌ها و بافت‌های پوسیده، با استفاده از مواد پرکننده مخصوصی پر می‌شود.
عصب کشی دندان
اگر پوسیدگی به عمق گسترش یافته باشد طوری که باعث عفونت پالپ یا مغز دندان شده باشد، ممکن است نیاز به عضب کشی یا درمان ریشه دندان داشته باشید. طی این روش دندانپزشک بافت عفونی در ریشه دندان را برداشته (بافت نرم شامل عروق عصبی و خونی است) و داخل ریشه را تمیز میکند.
به این فرآیند گفته می‌شود. در نهایت با عصب کشی شده را ترمیم میکند. در نهایت اگر آسیب زیاد باشد با روکش دندان، اقدام به ترمیم دندان عصب کی شده میکند.
کشیدن دندان
در شدیدترین موارد، هنگامی که آسیب وارد شده به پالپ برطرف نشود، دندانپزشک شما ممکن است دندانتان را بکشد. دندانپزشک پیشنهاد می کند برای جایگزینی دندان از دست رفته بریج یا بکارید. در غیر این صورت در قوس فکی یک جای خالی ایجاد شده که می‌تواند باعث کج شدن دندان ها شود. کج شدن دندان باعث می‌شود که شما دیر یا زود به نیاز پیدا کنید.
چگونه باید از گسترش و یا حتی آغاز پوسیدگی دندان پیشگیری کنیم؟
با دنبال کردن موارد زیر می‌توانید به خوبی و بدون هیچ مشکلی در امر پیشگیری از پوسیدگی دندان مخصوصا در کودکان موفق باشید:
- هر روز مسواک بزنید: روزی 2 بار و هر بار در 2 دقیقه مسواک بزنید. حدود 30 دقیقه تا 1 ساعت بعد از غذا مسواک بزنید.
- نخ دندان را فراموش نکنید: برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در سطوح طرفی و بین دندانی حتما باید از نخ دندان استفاده کنید.
- از خواص تقویتی و ترمیمی دهانشویه ها استفاده کنید: دهانشویه ها نه تنها اسیدیته داخل دهان را کاهش میدهند که به تقویت مینای دندان کمک می‌کنند
- مراقبت خورد و خوراکتان باشید: مصرف شیرینی جات و مواد قندی و اسیدی را کاهش دهید یا کاملا متوقف کنید.
- خمیر دندان مناسب دندان‌های خود را تهیه کنید: خمیر دندان هایی که حاوی فلوراید هستند را امتحان کنید.
- به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید: هر 6 ماه یکبار به یک دندانپزشک خوب مراجعه کنید.
- فیشور سیلانت ها را امتحان کنید: اگر عمق شیارهای دندان‌های آسیای شما زیاد است برای پیشگیری از پوسیدگی دندان حتما فیشور سیلانت‌ها را امتحان کنید.
- آب حاوی فلوراید بنوشید: فلوراید به هر شکلی به تقویت مینای دندان کمک میکند.
- مشکلات و بیماری‌های مرتبط با پوسیدگی را درمان کنید
- داروهای خاصی که باعث آسیب به دندان می‌شوند را مصرف نکنید
پاسخ به رایج‌ترین و مهم‌ترین سوالات درباره پوسیدگی دندانی
هزینه ترمیم دندان پوسیده چقدر است؟
بسته به میزان و عمق پوسیدگی ایجاد شدن در دندان های شما، و مهمتر از همه بسته به نوع و روش ترمیم هزینه‌های احیا و ترمیم یک دندان پوسیده متفاوت است.
روندتقویت دندان پوسیده چقدر طول خواهد کشید؟
بسته به روشی که قصد دارید با آن پوسیدگی را ترمیم کنید مدت زمان درمان می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال پر کردن ساده طی 1 جلسه، عصب کشی طی 2 جلسه، کشیدن دندان طی 1 جلسه، طی 2 جلسه و ….
برای ترمیم و درمان پوسیدگی باید به چه دندانپزشکی مراجعه کنیم؟
کار تقویت دندان پوسیده را معمولا دندانپزشکان عمومی و متخصصان ترمیمی و زیبایی دندان به صورت تخصصی انجام میدهند.
برای پوسیدگی جزئی دندان از چه مواد پر کننده‌ای استفاده می‌شود؟
از مواد پر کننده آمالگام، نقره یا کامپوزیت استفاده می‌شود. اما اگر قصد دارید پوسیدگی دندان جلو را برطرف کنید، بهتر است از کامپوزیت برای پر کردن دندان استفاده کپوسیدگی‌‌ها نواحی آسیب دیده دائمی در سطحِ سختِ دندان یا همان عاج دندان‌ها هستند که رفته رفته به منافذ یا سوراخ‌های کوچک تبدیل شده‌اند. پوسیدگی دندان معمولا به دلیل ترکیبی از عوامل از جمله وجود باکتری در دهان (به دلیل تجمع پلاک‌های دندانی)، خوردن مکرر تنقلات، خوردن نوشیدنی‌های شیرین و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌شود. شما می توانید با کمک مقاله بدون نیاز به مراجعه به پزشک اقدام به یافتن پوسیدگی دندان در خانه کنید.
اگر این پوسیدگی‌های حفره‌مانند درمان نشوند، بزرگ‌تر می‌شوند و لایه‌های عمیق‌تری از دندان‌های شما را تحت تأثیر قرار میدهند. در نهایت این پوسیدگی‌ها می‌توانند منجر به دندان درد شدید، عفونت پالپ و حتی ازدست دادن دندان شوند. مراجعه منظم به دندانپزشک و رعایت روتین مناسب بهداشت دهان و دندان مانند مسواک زدن حداقل دو بار در روز و نخ دندان کشیدن از بهترین راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان است. و اگر دچار پوسیدگی دندان شدید و نیاز به اصلاح فرم لبخند خود و پوشاندن خراب ها هستید می توانید از روش لمینت سرامیکی یا کامپوزیت و در شرایط حاد از روش ایمپلنت دندان می توانید استفاده کنید.