مدیریت پسماند؛ نجات زیست بوم شهری / سیاست «پسماند صفر» در شهرهای سالم
موضوع پسماند و زباله به یکی از مسائل مهم در حوزه محیط زیست و البته سلامت در ایران تبدیل شده است و کلان شهرها بویژه استان های شمالی را در وضعیت نگران کننده قرار داده و حجم تولید زباله در استان های شمالی در دهه های گذشته به دلیل افزایش جمعیت و تبدیل شدن به مقصد گردشگری افزایش چشمگیر داشته است.
به گزارش مجله ایرانی چند میلیون تن زباله و شیرابه هایی که بهداشت مردم و محیط زیست را تهدید می کند باید زودتر مورد بررسی کارشناسانه مسئولان قرار می گرفت. بر مبنای اصول بهداشتی و بهسازی زیست محیطی پسماندها که منشاء انواع آلودگی هستند می بایست در اسرع وقت دفع شوند؛ چرا که در غیر اینصورت سبب انتشار و انتقال بیماری ایجاد بو و چشم اندازهای زشت می شوند. همچنین نشت شیرابه زباله ها باعث آلودگی شدید محیط زیست می شود. این در حالی است که مدیریت کارآمد پسماندها کاهش آلاینده ها و حرکت به سمت چشم انداز «پسماندصفر» می تواند از برنامه های مهم در شهرهای سالم باشد.
دکتر فرشید رضایی مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت در گفت وگو با مجله ایرانی با بیان اینکه زندگی شهری از دوره باستان همواره با مشکلات بهداشتی مختلفی همراه بوده اظهار کرد: مشکلات بهداشتی زندگی شهری از دوران باستان سبب شده شهرهای متمدن تر و بهتری ساخته شوند و حاصل آن شهرهای افتخار آمیز ایرانیان از هزاران سال قبل تا قرون گذشته شود. این روزها فقط بیماری های میکروبی و انگلی چالش بهداشتی شهرها نیستند و از ۱۰۰ سال قبل به این سو بیماری های مزمن جدیدی گریبان شهرنشینان را بیشتر از روستاییان گرفته است که ناشی از زندگی بدون تحرک کمبود فضای سبز انزوای اجتماعی برخی اقشار غذای ناسالم و عوامل خطر دیگری از این دست است.
لزوم معنای دوباره از «سلامت» در عصر جدید
وی ادامه داد: پیدایش شبکه های اجتماعی و هوش مصنوعی چالش های نوینی را پیش روی بشر در دهه اخیر قرار داده است. فقر بیکاری حاشینه نشینی دسترسی دشوار و ناعادلانه به خدمات بهداشتی و اجتماعی شهری از جمله تهدیدکننده ها و محدودکننده های سلامت شهرها در جهان هستند که نشان می دهد واژه سلامت را باید در عصر جدید دوباره معنا کرد. بهداشت و سلامت پدیده ای است که با همدلی هم اندیشی و همکاری مشترک صاحبان اندیشه مردم و دولت ها خلق می شود و حقی همگانی است.
توسعه شهرهای سالم؛ ضرورتی اجتناب ناپذیر
مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با بیان اینکه شهرها قلب تپنده تمدن مدرن محسوب می شوند توضیح داد: شهرها به عنوان قلب تپنده تمدن مدرن نقشی کلیدی در تعیین کیفیت زندگی میلیاردها انسان ایفا می کنند. با این حال رشد سریع شهرنشینی و چالش هایی مانند نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی آلودگی محیطی و کاهش سرمایه اجتماعی را به همراه آورده است. امروز توسعه شهرهای سالم در ایران با مدل ایرانی_اسلامی نه تنها یک انتخاب بلکه ضرورتی اجتناب ناپذیر برای تضمین آینده ای پایدار و عادلانه و فرهنگ بنیان است.
رضایی در ادامه صحبت هایش با اشاره به عدالت در سلامت اظهار کرد: عدالت در سلامت به معنای دسترسی یکسان تمام شهروندان به امکاناتی مانند آب آشامیدنی سالم فضای سبز خدمات بهداشتی و محیط زیست ایمن است. در بسیاری از شهرها محلات محروم با کمبود پارک آلودگی هوای شدید و دسترسی دشوار به مراکز درمانی مواجه هستند. برنامه ریزی شهری مبتنی بر عدالت با اولویت دهی به این مناطق شکاف های بهداشتی را کاهش می دهد. به طور مثال توسعه پزشک خانواده محله محور در مناطق حاشیه نشین یا ایجاد شبکه حمل ونقل عمومی مقرون به صرفه مشارکت دادن مردم و به ویژه زنان در سیاست گذاری های سلامت محله گام هایی کلیدی برای تحقق این هدف است. توسعه کانون های فرهنگی اجتماعی سلامت محله که اکنون به بیش از ۵۰۰ کانون رسیده اند یکی از اقدامات مشترکی است که با محوریت بهداشت در کشور آغاز شده و همکاری وزارت کشور و سایر ارگان ها و حضور فعالانه داوطلبان سلامت مردمی به نتیجه بخش تر شدن این برنامه کمک کرده است.
اعتمادسازی از طریق مشارکت جامعه
وی با بیان اینکه شهروندان زمانی به مدیریت شهری اعتماد می کنند که نقش فعالی در تصمیم گیری ها داشته باشند افزود: پروژه هایی مانند طراحی پارک ها با نظر ساکنان محله یا برگزاری جلسات در کانون های فرهنگی اجتماعی محلات برای اولویت بندی نیازهای بهداشتی نه تنها احساس تعلق را تقویت می کند بلکه تضمین می کند که سیاست ها با واقعیت های محلی همخوانی دارند. این مشارکت پایه های سرمایه اجتماعی را مستحکم می سازد و شهر را به مکانی امن تر و همبسته تر تبدیل می کند. تجربه شهر «پاوه» برای مشارکت مردمی ارزشمند است و امیدواریم با همت مردم شریف این شهر و تلاش همکاران بهداشتی و فرماندار شهر پاوه بتواند به زودی به سومین شهر سالم کشور تبدیل شود.
افزایش سواد سلامت در شهرهای سالم
مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با بیان اینکه شهرهای سالم سبب افزایش سواد سلامت می شوند گفت: شهرهای سالم با ایجاد محیطی که انتخاب های سالم را تسهیل می کند و زمینه افزایش سواد سلامت فراهم تر است در نهایت از بار بیماری ها و حوادث می کاهند. ارتقاء سلامت با تکیه بر قانون گذاری سلامت زا و مسئولانه مشارکت اجتماعی همگانی سواد سلامت و توسعه محیط های حامی سلامت مقدم بر برنامه های پیشگیری و درمان است. توسعه محیط های حامی سلامت مانند ایجاد مسیرهای پیاده روی و دوچرخه سواری در شهر و برنامه های فرهنگ سلامت مانند محدودیت تبلیغات مواد غذایی ناسالم نزدیک مدارس نمونه هایی از رویکرد ارتقای سلامت هستند.
چشم انداز «پسماند صفر» در شهرهای سالم
رضایی در ادامه صحبت هایش مقوله «مدیریت پسماند» را از جمله مولفه های اثرگذار در نجات زیست بوم شهری دانست و درباره رویکرد «پسماند صفر» توضیح داد: مدیریت کارآمد پسماندها کاهش آلاینده ها و حرکت به سمت چشم انداز «پسماندصفر» می تواند از برنامه های مهم در شهرهای سالم باشد. سیستم های بازیافت پیشرفته تدوین برنامه های محلی ممنوعیت استفاده از پلاستیک های یکبارمصرف و توسعه انرژی های پاک نه تنها از تخریب محیط زیست جلوگیری می کنند بلکه هزینه های بلندمدت بهداشتی را نیز کاهش می دهند. امروزه میکروپلاستیک ها تهدیدی برای سلامت فرض می شوند و توجه داده مندان سلامت را به خود جلب کرده اند.
وی ادامه داد: چندین شهر سالم در دنیا داریم که در پی سیاست پسماندصفر فرهنگ سازی کرده اند و «تفکیک پسماند در مبدا» را بر پایه استارت آپ ها برنامه های خلاقانه و مشارکت مردمی انجام می دهند. نکته جالب این است که برخی از این شهرها سیستم جمع آوری دولتی ندارند و پسماندهای تفکیک شده را با مشارکت مردمی به مکان های خاص تحویل می دهند و در عوض آن کالایی بازیافتی و به درد بخور دریافت می کنند.
شهر سالم؛ آینده ای که امروز می سازیم
رضایی با بیان اینکه توسعه شهرهای سالم نیازمند همکاری بین بخش های دولتی خصوصی و جامعه مدنی است گفت: هر قدم در این مسیر نه تنها کیفیت زندگی نسل حاضر را ارتقا می دهد بلکه میراثی ارزشمند برای آیندگان به ارمغان می آورد. زمان آن است که شهرها از قالب فیزیکی خود فراتر روند و به بستری برای تحقق سلامت برابری و اعتماد تبدیل شوند. معتقدیم که «شهر سالم آینده ای است که امروز می سازیم.»
انتهای پیام