بابل طلیعه‌دار صنعت نوغانداری در مازندران
مجله ایرانی/مازندران یکی از راهبردهای توسعه پایدار روستایی توسعه و گسترش صنایع در نواحی روستایی است، صنعت نوغانداری در کشور به دو شکل صنعتی و سنتی وجود دارد که سهم بخش سنتی این حرفه در مازندران بیش از ۹۰ درصد است، این در حالی است که شهرستان بابل رتبه نخست استان را در صنعت نوغانداری دارد اما از زیرساخت مناسب برخوردار نیست.
صنعت ابریشم، نقش مهمی در ترغیب سرمایه گذاری در زیرساخت‌ها، ایجاد درآمد برای دولت و اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم در کشور دارد.
براساس آمار اعلام شده در فروردین ۱۴۰۳ وزارت جهاد کشاورزی، چین با ۸۴/۱ درصد از کل تولید نخ ابریشم در جهان حائز رتبه اول و به ترتیب هند، ازبکستان و تایلند در مقام‌های دوم تا چهارم دنیا قرار دارند، بیش از ۹۰ درصد تولیدات پیله و ابریشم جهان در آسیا متمرکز شده و ایران حائز رتبه هشتم تولید جهانی نخ ابریشم است.
تنزل مقام ایران متعاقب بیش از یک دهه رکود تولیدات ابریشمی در گذشته بوده است، کاهش میزان تولید متاثر از عوامل مختلفی است که به ترتیب با منحصر شدن مصرف محصول نهایی به صنعت فرش کشور و ناشی از کاهش سهم ایران در صادرات فرش (به دلیل تحریم ها و …)، تغییرات در وضعیت بازار جهانی پیله و ابریشم و رشد سریع سایر کشورهای حاشیه خزر و موضوع رقابت، کاهش علاقه‌مندی نوغانداران و سایر مسائل اقتصادی متاثر از شرایط بازار است.
سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی بابل در خصوص وضعیت نوغانداری شهرستان بابل در گفت‌وگو با مجله ایرانی اظهار کرد: گرچه تا دهه هفتاد صنعت نوغان وضعیت خوبی داشته است اما از دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ بیشتر مردم نهال توت را قطع کرده و بجای آن درختان مرکبات و سیاه ریشه کاشتند.
آهنگری با اشاره به اینکه در سال ۹۰ بخش ترویج فعالیت خود را با برگزاری کلاس‌های آموزشی برای پرورش دهندگان کرم ابریشم شروع کرد، افزود: از سال ۹۶ تاکنون با اقدامات آموزشی و ترویجی توسط مدیریت جهاد کشاورزی بابل و هم چنین توزیع نهال توت صنعتی از سوی اداره توسعه نوغانداری استان خوشبختانه هر سال به تعداد پرورش دهندگان کرم ابریشم افزوده می‌شود.
۱۹۲۳ پرورش دهنده و فعال نوغانداری در بابل
وی با بیان اینکه در سال ۹۶ حدود هزار و ۳۵۰ جعبه تخم نوغان بین ۹۰۰ نفر از پرورش دهندگان شهرستان بابل توزیع شد، یادآور شد: این تعداد در سال ۱۴۰۲ به سه هزار و ۸۲ جعبه با ۱۹۲۳پرورش دهنده رسید.
وی اشاره کرد: که در سال ۱۳۹۹حدود ۱۵هزار و ۶۵۰ نهال بین پرورش دهندگان کرم ابریشم توزیع شد هم چنین در سال ۱۴۰۰ این تعداد نهال به ۳۲ هزار و۹۰۰ نهال و در سال ۱۴۰۱ به ۷۴هزار ۶۰۰ رسید.
آهنگری صنعت نوغانداری را شغل پردرآمد ۴۵ روزه برشمرد و تصریح کرد: برای پرورش کرم ابریشم، داشتن انگیزه کار، مکان مناسب و داشتن نهال توت اهمیت ویژه دارد.
سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی بابل ادامه داد: در گذشته پرورش دهندگان پیله‌ها را تبدیل به نخ کرده بعد اقدام به فروش می‌کردند اما امروزه پیله تر را می‌فروشند زیرا نبود زیرساخت‌های لازم دراین حوزه انگیزه فعالیت را کاهش داده است .
وی بزرگترین معضل دراین صنعت را کاهش توتستان، نبود صنایع فرآوری پیله تر و نبود سرمایه‌گذار بومی جهت خرید پیله ذکر کرد.
قیمت پیله برپایه دلار
آهنگری قیمت پیله ابریشم را برپایه دلار دانست و یادآور شد: نوغانداری صنعتی پرسود بوده که در فرش، پزشکی، نساجی و دیگر صنایع کاربرد دارد.
وی تصریح کرد: مرکز تولید نوغانداری در بابل بخش بندپی غربی، بندپی شرقی و منطقه بابلکنار است ولی به سبب نزدیکی این مناطق به اراضی ملی و مشکلاتی که با منابع طبیعی در خصوص غرس درخت توت بعنوان تنها غذای کرم ابریشم دارند این صنعتگران با مشکل عدیده مواجه هستند.
آهنگری ادامه داد: اخیرا مبلغی برای احداث تلمبار به مساحت ۳۰ متر مربع در اختیار تعدادی از پرورش دهندگان نوغاندار بابلی قرار گرفت، ضمن اینکه برای حمایت از این بخش با برگزاری دوره‌های آموزشی سایت الگویی توسط اداره ترویج و آموزش کشاورزی مدیریت جهاد کشاورزی قفسه‌های متحرک در اختیار تولیدکنندگان قرار گرفت.
نوغانداری مازندران نیازمند صنایع تبدیلی است
وی بااشاره به اینکه این صنعت نیازمند سرمایه گذاری در حوزه صنایع تبدیلی است، گفت: بابل نه تنها در تولید میزان پیله بلکه در کیفیت و میزان عیار نخ ابریشم نیز رتبه نخست استان را به خود اختصاص داده است.
آهنگری با بیان اینکه دهه ۷۰ پیله تمام پرورش دهندگان استان مازندران در درازکلا بابلکنار تبدیل به نخ می‌شد خاطرنشان کرد: اما امروزه به دلایلی از جمله؛ نبود تلمبار مناسب جهت پرورش، کاهش نهال توت و قیمت پایین پیله این فعالیت کاهش چشمگیر داشته و برای احیای آن نیازمند حمایت بیشتر دولت جهت ایجاد انگیزه در این حوزه هستیم.
ضرورت ورود سرمایه‌گذار برای توسعه نوغانداری
در ادامه رئیس اداره بهبود تولیدات دامی مدیریت جهادکشاورزی بابل نیز با اشاره به اینکه مهم‌ترین مشکل ما در تولید ابریشم عدم استقبال سرمایه گذار جهت احداث واحد فرآوری پیله و تبدیل به نخ ابریشم و کمبود زمین مناسب جهت کاشت نهال توت است، گفت: انتطار داریم منابع طبیعی اجازه کاشت نهال توت را در برخی اراضی ملی صادر کند.
«کلثوم عابدی فیروزجایی» تصریح کرد: در سال ۹۹ چند دستگاه تبدیل پیله به نخ در اختیار مردم قرار گرفت اما این حجم تولید پیله نیازمند دستگاه بزرگتر و مجهزتر است چون زمان در این صنعت اهمیت ویژه داشته زیرا اگر پیله به پروانه تبدیل شود بی مصرف می‌شود، گرچه اخیرا برخی شالیکوبی‌ها اقدام به خشک کردن پیله‌ها در دمای مناسب می‌کنند و این جلوی پروانه شدن را گرفته و ماندگاری پیله را افزایش می‌دهد.
این مسئول از فعالیت کارگزاری‌ها در دو بخش بندپی شرقی و بابلکنار برای توزیع جعبه کرم ابریشم و خرید پیله‌ی تر خبر داد و گفت: دو کارگزاری در بابلکنار و دو کارگزار هم در بندپی شرقی فعال هستند.
عابدی فیروزجایی یادآور شد: اگر شرایط آب وهوایی مناسب باشد میزان تولید و کیفیت محصول بهتر می‌شود به همین سبب سال گذشته میانگین تولید خوبی داشتیم که حتی از یک جعبه ۶۰ کیلو پیله جمع آوری شد.
عابدی به اهمیت توجه به مسئله تفریخ(تبدیل شدن تخم به لارو) در این صنعت اشاره و خاطرنشان کرد: هر جعبه کرم ابریشم که در اختیار تولیدکننده قرار می‌گیرد باید توجه شود که در چه شرایطی نگهداری می‌شود ( رعایت شرایط دما، نور، تهویه و رطوبت ) تا این تخم‌ها به لارو تبدیل شده و از بین نروند. بسیاری از تولیدکنندگان با وجود آموزش‌های سالانه، باز به شیوه سنتی عمل کرده و تفریخ به صورت کامل صورت نمی‌گیرد که طبعا باعث کاهش عملکرد می‌شود.
وی ادامه داد: لذا یکی از اقدامات بخش آموزش و ترویج جهاد کشاورزی آموزش در این حیطه است.
عابدی یادآور شد: اگر شرکتی بتواند امر تفریخ کرم ابریشم را انجام داده و تخم تفریخ شده در اختیار تولید کننده قرار بگیرد این امر سبب افزایش راندمان تولید و کیفیت محصول خواهد شد.
انتهای پیام