مزایا و معایب رشته حقوق
رشته حقوق همواره یکی از پرطرفدارترین انتخاب‌ها برای داوطلبان کنکور، به‌ویژه در گروه علوم انسانی، بوده است. این رشته با نوید جایگاه اجتماعی والا، پتانسیل درآمدی مناسب و نقش تأثیرگذار در جامعه، بسیاری را به خود جذب می‌کند. با این حال، ورای تصورات رایج، مسیر حقوق پر از پیچیدگی‌ها، الزامات سخت‌گیرانه و رقابت نفس‌گیر است که تنها با درک عمیق از ماهیت آن می‌توان در این حوزه به موفقیت دست یافت.
آشنایی با رشته حقوق: ابعاد آکادمیک و ماهیت آن
تعریف کلی و ماهیت علم حقوق
علم حقوق، دانشی است که به مطالعه قواعد و مقررات حاکم بر روابط افراد در جامعه و نیز روابط دولت با مردم می‌پردازد. هدف غایی آن برقراری عدالت، نظم و امنیت اجتماعی است. این دانش نه تنها جنبه نظری و تئوریک دارد، بلکه کاربردهای عملی وسیعی در زندگی روزمره، اقتصاد و سیاست ایفا می‌کند و پایه و اساس هر جامعه متمدنی به شمار می‌رود.
تاریخچه حقوق به اولین تمدن‌های بشری بازمی‌گردد؛ از قوانین حمورابی در بابل تا اصول قضایی در ایران باستان و مصر، همواره تلاش برای تدوین اصول حاکم بر روابط انسانی مشهود بوده است. در ایران معاصر، اولین مدرسه حقوق در سال ۱۲۸۹ تأسیس شد که نشان از اهمیت دیرینه این رشته در کشور دارد. این روند تکاملی، ماهیت پویا و زنده حقوق را نشان می‌دهد که با تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی همگام است.
گرایش‌ها و شاخه‌های اصلی حقوق در ایران
رشته حقوق در مقاطع مختلف تحصیلی، گرایش‌های متنوعی را شامل می‌شود که هر یک بر جنبه خاصی از روابط حقوقی تمرکز دارند. در مقطع کارشناسی، دانشجویان با مبانی و اصول کلی حقوق آشنا می‌شوند، اما در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، امکان تخصص‌گرایی فراهم می‌آید.
از جمله گرایش‌های پرطرفدار می‌توان به حقوق خصوصی (شامل مدنی، تجارت، خانواده)، حقوق عمومی (شامل اداری، اساسی، مالیه)، حقوق جزا و جرم‌شناسی، حقوق بین‌الملل و حقوق نفت و گاز اشاره کرد. انتخاب هر گرایش، مسیر شغلی آینده فرد را تا حد زیادی تعیین می‌کند. برای مثال، علاقه‌مندان به مسائل خانواده یا قراردادها به سمت حقوق خصوصی و افرادی که به جرم و مجازات علاقه‌مندند به سمت حقوق جزا متمایل می‌شوند. موسسه آسیا با ارائه مشاوره‌های تخصصی می‌تواند دانشجویان را در انتخاب گرایش مناسب یاری رساند.
نگاهی به دروس و واحدهای اصلی در دوره کارشناسی
دوره کارشناسی حقوق معمولاً چهار سال (معادل هشت ترم) طول می‌کشد و دانشجویان باید حدود ۱۳۵ واحد درسی را بگذرانند. این واحدها شامل دروس پایه، تخصصی، عمومی و اختیاری هستند. دروس پایه مانند مقدمه علم حقوق، حقوق مدنی (اموال و مالکیت، قراردادها)، حقوق جزای عمومی و حقوق اساسی، شالوده فکری و تحلیلی دانشجویان را شکل می‌دهند.
دروس تخصصی نیز شامل آئین دادرسی مدنی و کیفری، حقوق بین‌الملل (عمومی و خصوصی)، حقوق تجارت و اصول فقه می‌شوند. این دروس نیازمند حافظه قوی، قدرت تحلیل بالا و مهارت استدلال منطقی هستند. تسلط بر زبان عربی و انگلیسی نیز برای فهم متون حقوقی و پیگیری تحولات جهانی در آموزش حقوق بسیار حائز اهمیت است و آموزش حقوق صحیح می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد.
مزایای رشته حقوق: فرصت‌های درخشان و پاداش‌ها
جایگاه اجتماعی و اعتبار حرفه‌ای بالا
حقوقدانان به دلیل نقش حیاتی خود در برقراری عدالت و حفظ نظم اجتماعی، همواره از احترام و اعتبار بالایی در جامعه برخوردار بوده‌اند. این حرفه، فرصت تأثیرگذاری مستقیم بر زندگی افراد و توسعه جامعه را فراهم می‌آورد. یک حقوقدان می‌تواند با دفاع از حقوق مظلومان، حل اختلافات و ارائه مشاوره‌های صحیح، گامی مؤثر در راستای تحقق عدالت بردارد و این جایگاه والا، پاداش معنوی بزرگی محسوب می‌شود.
احترام عمومی به حقوقدانان، به دلیل ماهیت مسئولیت‌پذیر و حساس حرفه آن‌هاست. مردم انتظار دارند که حقوقدانان با صداقت، امانت‌داری و تخصص، مدافع حقوق آن‌ها باشند. این امر، نه تنها به خود فرد حقوقدان اعتبار می‌بخشد، بلکه به نهادهای حقوقی نظیر موسسه حقوقی آسیا نیز وجهه‌ای قابل اعتماد و محترم می‌بخشد و نقش آن‌ها را در جامعه پررنگ‌تر می‌کند.
تنوع گسترده فرصت‌های شغلی
یکی از بزرگترین مزایای رشته حقوق، طیف وسیع فرصت‌های شغلی آن است. فارغ‌التحصیلان حقوق می‌توانند در مشاغل سنتی و پرطرفدار مانند وکالت، قضاوت، سردفتری اسناد رسمی یا ازدواج و طلاق مشغول به کار شوند. هر یک از این مشاغل نیازمند گذراندن آزمون‌های ورودی دشوار و دوره‌های کارآموزی تخصصی است.
علاوه بر این، فرصت‌های شغلی سازمانی متعددی نیز برای حقوقدانان وجود دارد. شرکت‌های بزرگ، بانک‌ها، سازمان‌های دولتی و خصوصی همواره نیازمند کارشناسان و مشاوران حقوقی هستند تا قراردادها را تنظیم، دعاوی را مدیریت و از منافع سازمان دفاع کنند. این مشاغل معمولاً ساختارمندتر بوده و مزایای شغلی مشخصی دارند. همچنین، در حوزه آکادمیک، تدریس و تحقیق در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، گزینه‌ای برای علاقه‌مندان به آموزش حقوق و توسعه دانش است.
فرصت‌های کمتر شناخته‌شده‌ای نیز وجود دارند که با توجه به تحولات روزافزون جامعه، در حال گسترش هستند. حقوق فناوری اطلاعات، حقوق ورزشی، حقوق محیط زیست، داوری و میانجی‌گری از جمله این حوزه‌های نوظهور هستند. این گرایش‌ها نیاز به آموزش حقوق تخصصی و به‌روز دارند و می‌توانند مسیرهای شغلی متمایزی را برای فارغ‌التحصیلان ایجاد کنند.
پتانسیل درآمدی بالا (مشروط به تخصص و تجربه)
رشته حقوق پتانسیل درآمدی بالایی را به همراه دارد، اما این پتانسیل به هیچ وجه تضمینی برای موفقیت مالی نیست. درآمد در این رشته کاملاً وابسته به مهارت، تخصص، تجربه، شهرت، شبکه ارتباطی و نوع تخصص فرد است. وکلای باتجربه و متخصص در حوزه‌های خاص می‌توانند درآمد بسیار خوبی داشته باشند، در حالی که فارغ‌التحصیلان جدید ممکن است در سال‌های اولیه با چالش‌های مالی روبرو شوند.
مشاغلی مانند قضاوت یا سردفتری دارای حقوق و مزایای ثابت و مشخصی هستند. در مقابل، وکلا و مشاوران حقوقی مستقل، درآمدشان از حق‌الوکاله‌ها و حق‌المشاوره‌ها تأمین می‌شود که می‌تواند بسیار متغیر باشد. بنابراین، برای دستیابی به درآمد بالا، تلاش مستمر، کسب تجربه و تخصص در یک حوزه خاص، و توانایی جذب موکل یا مشتری از طریق اعتبار و مهارت‌های بالای حقوقی اهمیت زیادی دارد.
تقویت مهارت‌های فکری، تحلیلی و ارتباطی
تحصیل در رشته حقوق و اشتغال در حرفه‌های مرتبط، به شکل چشمگیری مهارت‌های فکری، تحلیلی و ارتباطی فرد را تقویت می‌کند. حقوقدانان به طور مداوم با مسائل پیچیده سروکار دارند که نیازمند قدرت استدلال قوی، تفکر انتقادی و توانایی حل مسئله است. این مهارت‌ها نه تنها در حوزه حقوق، بلکه در تمام ابعاد زندگی کاربرد دارند و به فرد در مواجهه با چالش‌های مختلف یاری می‌رسانند.
همچنین، فن بیان قوی، قدرت مذاکره و توانایی نگارش حقوقی، از جمله مهارت‌های ارتباطی کلیدی هستند که در این رشته توسعه می‌یابند. حقوقدان باید بتواند افکار و استدلال‌های خود را به روشنی و با وضوح کامل، چه به صورت شفاهی در دادگاه و جلسات، و چه به صورت کتبی در لوایح و قراردادها، بیان کند. آموزش حقوق مدرن بر پرورش این مهارت‌ها تأکید ویژه‌ای دارد.
امکان ادامه تحصیل تا بالاترین مقاطع و ارتقاء علمی
رشته حقوق مسیرهای روشن و متنوعی برای ادامه تحصیل تا بالاترین مقاطع، از کارشناسی ارشد تا دکترا، فراهم می‌کند. این فرصت به علاقه‌مندان اجازه می‌دهد تا دانش خود را عمیق‌تر کرده و در یک حوزه خاص، به متخصص و مرجع علمی تبدیل شوند. ادامه تحصیل می‌تواند درهای فرصت‌های پژوهشی، تدریس در دانشگاه‌ها و نگارش مقالات علمی را نیز بگشاید.
ارتقاء علمی در رشته حقوق نه تنها به افزایش اعتبار فرد کمک می‌کند، بلکه به او این امکان را می‌دهد که در مباحث نظری و دکترین حقوقی مشارکت فعال داشته باشد. این مسیر برای کسانی که به پژوهش و توسعه علم حقوق علاقه‌مند هستند، بسیار جذاب و پربار است. حضور در دوره‌های تخصصی و آموزش حقوق مداوم، بخش جدایی‌ناپذیری از این ارتقاء است.
معایب رشته حقوق: چالش‌ها و واقعیت‌های تلخ مسیر
رقابت بسیار شدید در بازار کار و اشباع نسبی
یکی از مهم‌ترین چالش‌های رشته حقوق در ایران، رقابت بسیار شدید در بازار کار و اشباع نسبی این حوزه است. تعداد بالای فارغ‌التحصیلان رشته حقوق در مقابل ظرفیت‌های محدود در مشاغل کلیدی مانند وکالت و قضاوت، ایجاد بازار کار بسیار رقابتی کرده است. قبولی در آزمون‌های دشواری مانند آزمون وکالت، قضاوت و سردفتری نیازمند تلاش مضاعف، مطالعه بی‌وقفه و کسب رتبه‌های بالا است.
برای موفقیت در این فضای رقابتی، صرف داشتن مدرک حقوق کافی نیست. فارغ‌التحصیلان باید به دنبال تمایز خود از طریق کسب مهارت‌های فوق برنامه، تخصص در یک گرایش خاص، و تقویت شبکه ارتباطات حرفه‌ای باشند. آموزش حقوق تخصصی و کاربردی در موسساتی مانند موسسه حقوقی آسیا می‌تواند در ایجاد این تمایز نقش مؤثری داشته باشد و آمادگی لازم را برای ورود به بازار کار ایجاد کند.
حجم بالای مطالعه، ماهیت فرسایشی و پیچیدگی زبان حقوقی
رشته حقوق به دلیل حجم بالای مطالب درسی و نیاز به مطالعه مستمر و به‌روز قوانین، آراء وحدت رویه و دکترین حقوقی، ماهیتی فرسایشی دارد. دانشجویان و حقوقدانان باید همواره خود را با تغییرات و اصلاحات قانونی منطبق کنند. این امر نیازمند پشتکار و علاقه فراوان به مطالعه و تحقیق است.
پیچیدگی زبان حقوقی، به‌ویژه وجود اصطلاحات عربی و قدیمی، فهم متون را برای بسیاری از دانشجویان دشوار می‌سازد. نگارش لوایح، قراردادها و پژوهش‌های حقوقی نیز طاقت‌فرسا و زمان‌بر است. این جنبه‌ها از رشته حقوق، نیازمند صبر، دقت و توانایی بالای پردازش اطلاعات هستند. آموزش حقوق مؤثر باید شامل روش‌هایی برای ساده‌سازی فهم این متون و تقویت مهارت نگارش باشد.
فشار روانی و استرس کاری بالا
اشتغال در حرفه‌های حقوقی، به‌ویژه وکالت و قضاوت، با فشار روانی و استرس کاری بالایی همراه است. حقوقدانان به طور مداوم با اختلافات، مشکلات، درگیری‌ها و گاهی جرائم شدید سروکار دارند. مسئولیت سنگین در قبال سرنوشت مالی، جانی یا حیثیتی موکلین یا طرفین دعوی، می‌تواند بار روانی زیادی را بر دوش آن‌ها قرار دهد.
ساعات کاری نامنظم و طولانی، به‌ویژه در شروع کار و هنگام رسیدگی به پرونده‌های سنگین، از دیگر عوامل استرس‌زا است. خطر فرسودگی شغلی (Burnout) در این حرفه جدی است و حقوقدانان باید توانایی مدیریت استرس و حفظ تعادل روانی خود را داشته باشند. این امر نیازمند تاب‌آوری بالا و مهارت‌های روانشناختی قوی است.
نیاز به توانمندی‌های خاص و شخصیت قوی
موفقیت در رشته حقوق نیازمند برخورداری از توانمندی‌های خاص و شخصیتی قوی است. جسارت، شجاعت، قدرت مذاکره و اقناع، صبر و تحمل بالا از جمله ویژگی‌های ضروری هستند. یک حقوقدان باید بتواند در موقعیت‌های حساس، بی‌طرفی خود را حفظ کرده و احساساتش را مدیریت کند. همچنین، پایبندی به صداقت، امانت‌داری و رعایت اخلاق حرفه‌ای از اصول جدایی‌ناپذیر این حرفه است.
دشواری نسبی مهاجرت کاری با مدرک حقوق ایران
مهاجرت کاری با مدرک حقوق از دانشگاه‌های ایران به کشورهای دیگر، معمولاً با دشواری‌هایی همراه است. تفاوت بنیادین سیستم‌های حقوقی (مانند سیستم کامِن لاو در کشورهای انگلیسی‌زبان و سیویل لاو در بسیاری از کشورهای اروپایی و ایران) باعث می‌شود که تطبیق مدارک و کسب اجازه کار در کشور مقصد چالش‌برانگیز باشد. اغلب نیاز به گذراندن دوره‌های مجدد و آزمون‌های سخت در کشور مقصد وجود دارد.
با این حال، در برخی گرایش‌ها مانند حقوق بین‌الملل، حقوق بشر، یا حقوق تجارت بین‌الملل، به دلیل ماهیت جهانی این حوزه‌ها، فرصت‌های مهاجرتی بهتری وجود دارد. کسب تخصص در این زمینه‌ها و تقویت مهارت‌های زبان خارجی، می‌تواند شانس مهاجرت را افزایش دهد. آموزش حقوق با رویکرد بین‌المللی می‌تواند در این راستا مؤثر باشد.
رشته حقوق برای چه کسانی مناسب است؟ (چک‌لیست خودارزیابی)
انتخاب رشته حقوق تصمیمی مهم و سرنوشت‌ساز است که باید بر پایه خودشناسی و واقع‌بینی صورت گیرد. این رشته برای همه مناسب نیست و نیازمند ویژگی‌های شخصیتی و توانمندی‌های خاصی است. علاقه عمیق و واقعی به مباحث حقوقی و عدالت، اولین و مهم‌ترین معیار برای ورود به این رشته است.
علاقه‌مندان به این حوزه باید به تجزیه و تحلیل قوی، منطق و استدلال بالا مجهز باشند، زیرا در طول تحصیل و کار، پیوسته با مسائل پیچیده و نیازمند تفکر انتقادی مواجه خواهند شد. پشتکار و حوصله زیاد برای مطالعه و تحقیق مداوم، از دیگر ویژگی‌های ضروری است، چرا که قوانین همواره در حال تغییرند و حقوقدان باید همواره به‌روز باشد.
مهارت‌های ارتباطی و فن بیان عالی، برای یک حقوقدان بسیار حائز اهمیت است؛ توانایی ارائه استدلال‌های مؤثر در دادگاه، مذاکره با طرفین و نگارش لوایح حقوقی، جزو ابزارهای اصلی این حرفه هستند. تاب‌آوری در برابر فشار روانی و استرس، همچنین قدرت تصمیم‌گیری در شرایط پیچیده، از دیگر الزامات شخصیتی برای موفقیت در این مسیر است. در نهایت، پایبندی به اصول اخلاقی و صداقت، سنگ‌بنای اعتبار و اعتماد در حرفه حقوق است. آموزش حقوق در موسسه حقوقی آسیا بر تقویت این ابعاد تأکید دارد.
| ویژگی | توضیح |
|---|---|
| علاقه به عدالت | اشتیاق واقعی به حل اختلافات و برقراری حقوق |
| توانایی تحلیل | قدرت تجزیه و تحلیل مسائل پیچیده و یافتن راه‌حل‌های منطقی |
| پشتکار و مطالعه | تمایل به مطالعه مستمر و تحقیق عمیق |
| مهارت ارتباطی | توانایی فن بیان قوی و مذاکره مؤثر |
| تاب‌آوری | مقاومت در برابر فشارهای روانی و استرس کاری |
| اخلاق حرفه‌ای | صداقت، امانت‌داری و رعایت اصول اخلاقی در کار |
راهکارهایی برای موفقیت و تمایز در رشته حقوق
در بازار کار رقابتی امروز، صرف داشتن مدرک حقوق برای موفقیت کافی نیست. دانشجویان و فارغ‌التحصیلان باید به دنبال راهکارهایی برای تمایز و برجسته‌سازی خود باشند. تمرکز بر یک گرایش خاص و کسب تخصص عمیق در آن حوزه، یکی از مؤثرترین راه‌هاست. این تخصص می‌تواند شما را به مرجعی قابل اعتماد در آن زمینه تبدیل کند و فرصت‌های شغلی بهتری را فراهم آورد.
تقویت مهارت‌های زبان خارجی، به‌ویژه انگلیسی و عربی، از همان ابتدای تحصیل بسیار مهم است. بسیاری از منابع حقوقی بین‌المللی به زبان انگلیسی هستند و بخش قابل توجهی از اصطلاحات حقوقی ایران ریشه عربی دارند. آموزش حقوق با رویکرد چندزبانه در موسسات معتبر، مزیت بزرگی محسوب می‌شود.
کسب تجربه عملی از طریق کارآموزی در دفاتر وکالت، موسسات حقوقی مانند موسسه حقوقی آسیا، دادگاه‌ها یا سازمان‌ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. این تجربیات به دانشجویان اجازه می‌دهد تا با فضای واقعی کار حقوقی آشنا شوند و مهارت‌های تئوری خود را به کار بگیرند. همچنین، شرکت در دادگاه‌های عمومی و مشاهده روند رسیدگی به پرونده‌ها، بینش عملی زیادی به همراه دارد.
شرکت در دوره‌های مهارت‌افزایی خارج از چارچوب دانشگاهی نیز می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. دوره‌های فن بیان، مذاکره، نگارش حقوقی و فنون دفاع، مهارت‌های کاربردی هستند که در طول حرفه حقوقی به آن‌ها نیاز خواهید داشت. ساخت شبکه ارتباطات حرفه‌ای (Networking) با اساتید، حقوقدانان باتجربه و همکاران آینده نیز در موفقیت شغلی بسیار مؤثر است.
انتشار مقالات علمی و حضور فعال در مجامع حقوقی و سمینارها، نه تنها به تقویت رزومه کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود تا حقوقدان با آخرین تحولات علمی و عملی در حوزه خود آشنا شود و بتواند دیدگاه‌های خود را به اشتراک بگذارد. این اقدامات در کنار یک آموزش حقوق پایدار و پیوسته، مسیر موفقیت در این رشته را هموارتر می‌سازد.
موفقیت در رشته حقوق نیازمند ترکیبی از علاقه عمیق، پشتکار بی‌وقفه، هوش تحلیلی بالا و توانایی‌های ارتباطی قوی است؛ صرفاً مدرک دانشگاهی کافی نیست و تمایز در این مسیر، با تخصص‌گرایی و تجربه عملی حاصل می‌شود.
جمع‌بندی: تصمیمی آگاهانه برای آینده‌ای حقوقی
رشته حقوق، با تمام جذابیت‌ها و چالش‌هایش، مسیری پرفراز و نشیب اما در صورت انتخاب آگاهانه، می‌تواند بسیار پربار باشد. مزایای این رشته از جمله جایگاه اجتماعی بالا، تنوع شغلی، پتانسیل درآمدی خوب و تقویت مهارت‌های فکری، آن را به گزینه‌ای وسوسه‌انگیز تبدیل می‌کند. اما نباید از معایب آن، مانند رقابت شدید، حجم بالای مطالعه، فشار روانی و دشواری مهاجرت، غافل شد.
تصمیم برای ورود به این رشته باید بر پایه شناخت دقیق از واقعیت‌های مسیر، خودشناسی و ارزیابی صادقانه از توانمندی‌ها و علایق شخصی باشد، نه صرفاً شهرت یا پتانسیل درآمدی. دانشجویان و فارغ‌التحصیلان آینده باید آماده تلاش مضاعف، آموزش حقوق مستمر و مواجهه با چالش‌ها باشند تا بتوانند در این عرصه به موفقیت دست یابند. موسسه حقوقی آسیا به عنوان یک مرجع معتبر، همواره آماده ارائه مشاوره و راهنمایی در این مسیر است.
سوالات متداول
آیا رشته حقوق در ایران واقعاً اشباع شده است و فرصت شغلی برای فارغ‌التحصیلان جدید وجود ندارد؟
رشته حقوق در ایران به دلیل تعداد بالای فارغ‌التحصیلان، با رقابت شدیدی در بازار کار مواجه است، اما اشباع کامل نیست؛ فرصت‌ها برای متخصصان ماهر و با تجربه همچنان وجود دارد.
برای موفقیت شغلی در رشته حقوق، داشتن مدرک کارشناسی ارشد یا دکترا چقدر ضروری است؟
مدرک کارشناسی ارشد و دکترا برای مشاغل آکادمیک و تخصصی ضروری است؛ اما برای ورود به مشاغلی مانند وکالت و قضاوت، قبولی در آزمون‌های مربوطه و کسب تجربه عملی اهمیت بیشتری دارد.
آیا امکان مهاجرت تحصیلی یا کاری با مدرک حقوق از دانشگاه‌های ایران به کشورهای خارجی آسان است؟
مهاجرت کاری با مدرک حقوق از ایران به دلیل تفاوت سیستم‌های حقوقی، معمولاً دشوار است و اغلب نیازمند تطبیق مدارک و گذراندن دوره‌های مجدد در کشور مقصد است.
تفاوت اصلی بین رشته “حقوق” و رشته “فقه و حقوق” در چیست و کدام‌یک برای آینده شغلی بهتر است؟
رشته حقوق بر قوانین وضع شده تمرکز دارد، در حالی که فقه و حقوق به بررسی مبانی فقهی و اسلامی قوانین می‌پردازد؛ انتخاب هر یک بستگی به علاقه و هدف شغلی فرد دارد، اما حقوق بازار کار گسترده‌تری دارد.
آیا بدون قبولی در آزمون وکالت یا قضاوت، می‌توان در مشاغل حقوقی پردرآمد مشغول به کار شد؟
بله، بدون وکالت یا قضاوت می‌توان در مشاغل حقوقی سازمانی مانند کارشناس حقوقی شرکت‌ها، مشاور حقوقی بانک‌ها، یا در حوزه‌های تخصصی نظیر داوری، با کسب تخصص و تجربه، درآمد خوبی داشت.